VU Magazine 1996 - pagina 275

schappij jegens het communisme in de jaren vijftig (onder aanvoering van senator Joseph McCaithy] leidde er echter toe dat Tsien uiteindelijk in de armen van een aanvankelijk door hem verworpen ideologie werd gedreven. Tsien Hsue-shen wordt op 11 december 1911 geboren in de provinciestad Hangzhou. Zijn vader is schoolbestuurder. Als Tsien drie jaar oud is, verhuist het gezin naar een buitenwijk van Beijing. Op de lagere en middelbare school excelleert Tsien op alle fronten. Hij mag een klas overslaan en wordt op achttienjarige leeftijd toegelaten tot de Universiteit van liaotong. Tsien specialiseert zich in railbouwkunde, maar ontwikkelt al snel een liefde voor luchtvaart. In China, dat in die tijd nog geen honderd vliegtuigen heeft, kan Tsien hiermee niet uit de voeten. In augustus 1935 krijgt hij echter een studiebeurs voor het prestigieuze Amerikaanse Massachusetts Institute of Technology (MIT). Tsien grijpt de kans met beide handen aan. Per stoomschip vertrekt hij naar de Verenigde Staten. Op het MIT toont Tsien zich al net zo'n briljant student als in zijn vaderland. Het verhaal gaat dat een hoogleraar eens een buitengewoon zwaar examen afnam. Toen enkele studenten bij de professor hierover hun beklag wilden doen, troffen ze aan de deur van zijn kamer het examenpapier van Tsien geprikt. Foutloos, in vlekkeloos handschrift zonder doorhalingen. De studenten dropen besmuikt af.

Leermeester Tsien voelt zich echter niet thuis op het zeer praktisch ingestelde MIT. Voor een gedegen theoretische ondergrond wil hij les krijgen van de fameuze Duitse fysicus Theodore von Karman op Caltech. Na een kennismakingsgesprek laat Von Karman Tsien onmiddellijk toe. Tsien promoveert in juni 1939. Twee jaar later wordt hij aangesteld als gastwetenschapper en eind 1943 als assistent-hoogleraar. Tsien, 32 jaar oud, wordt dan al beschouwd als een van 's werelds meest vooraanstaande experts op het gebied van straalvoortstuwing en aërodynamica. Hij heeft toegang tot vele geheime projecten van het ministerie van defensie. Als Tsien gaat lesgeven aan Caltech, komen enkele karal<:tertrekken naar boven die zijn verdere leven in sterke

mate zullen bepalen. Het zijn ook de karalctertrekken die zijn oud-studenten het beste zijn bijgebleven. Tsien wordt alom gevreesd vanwege zijn ongekende arrogantie en koppigheid. Overtuigd van zijn eigen gelijk beschouwt hij iedereen die intellectueel minder begaafd is als minderwaardig. Studenten die het wagen hem een onnozele vraag te stellen, worden genadeloos neergesabeld. "Tsien had het voorkomen van een Chinese keizer", zou zich later een student herinneren. Hij pleegde net iets te laat de klas binnen te komen en zwijgend het bord vol te schrijven met louter mathematische formules in pietepeuterig handschrift. Tot laat in de avond waren zijn studenten bezig hun aantekeningen te vergelijken. Tussentijdse examens werden niet gegeven. Pas aan het einde van het jaar toetste Tsien de kennis van zijn studenten met een onmogelijk moeilijk eindexamen. Pupillen die later zouden uitgroeien tot onderzoekers van wereldfaam zakten bij Tsien met dieprode cijfers. Vlak voor het einde van de Tweede Wereldoorlog wordt Tsien benoemd tot leider van een onderzoeksgroep op het gebied van straalvoortstuwing, gevestigd in een nieuw instituut in Pasadena, Californië: het Jet Propulsion Laboratory (JPL). Kort daarna wordt hij tijdelijk in Washington gestationeerd als wetenschappelijk adviseur van het Pentagon, voorzien van een clearance voor de allergeheimste documenten. Tsien bezoekt talrijke instituten op het gebied van lucht- en ruimtevaart, ook in Europa. Na de oorlog volgt een onrustige periode voor Tsien. In november 1945 wordt hij aan Caltech nog benoemd tot hoogleraar aeronautica, maar in augustus 1946 maakt Tsien de overstap naar het MIT. Ook daar wordt hij al na enkele maanden tot voltijds hoogleraar aangesteld; een benoeming waar anderen dikwijls jaren voor moeten vechten. Nog geen jaar later besluit Tsien echter om terug te gaan naar China. Daar zou hij president kunnen worden van zijn alma mater, de Universiteit van Jiaotong. In juli 1947 keert Tsien voor het eerst in 21 jaar terug naar zijn vaderland. Tsiens verblijf in China is echter van korte duur. Hij wordt weliswaar als een vorst ontvangen, maar de benoeming aan zijn oude universiteit gaat onverwacht niet door. Tsien zou

WETENSCHAP,

CULTUUR

e) SAMENLEVING

37

- IUNI

niet loyaal genoeg zijn aan de heersende, maar hevig door de communistische beweging van Mao Tse Toeng bevochten nationalistische regering van Tsjang Kai Tsjek. Wel ontmoet Tsien in deze periode Jiang Ying. In september 1947 trouwen ze in Shanghai. Kort daarna keert Tsien terug naar de Verenigde Staten om zijn werk op Caltech te hervatten.

Smeel^bedes Op 6 juni 1950 krijgt Tsien bezoek van twee FBI-agenten. Ze laten geen misverstand bestaan over het doel van hun komst: ze willen weten of Tsien op enig moment lid is geweest van de communistische partij. Hij zou zijn gesignaleerd op feestjes waar ook communisten komen. Tsien ontkent heftig en zegt het communisme te verfoeien. De eerste maatregelen tegen hem zijn dan echter al genomen. Hij mag niet langer werken aan geheime projecten. Tsien is woedend en vat het wantrouwen op als een persoonlijke belediging. De leiding van Caltech staat vierkant achter hem, maar Tsiens aanzienlijke ego heeft een deuk opgelopen. Impulsief besluit hij binnen twee weken naar China terug te keren. Dat anderen hieruit zouden afleiden dat hij kennelijk een kwaad geweten had, neemt hij voor lief. Ook het feit dat zijn vader ziek is en zijn beide kleinkinderen wil zien, weegt echter mee in Tsiens beslissing. Tsien stelt zijn vertrek even uit als hij verneemt dat hij bij Dan Kimball, de onderminister voor marinezal<en, wellicht eerherstel kan krijgen. Tijdens het onderhoud met Kimball in Washington barst een emotionele Tsien in tranen uit. Kimball is ervan overtuigd dat de Chinees geen communist is. Als Tsien hem echter vertelt dat hij overweegt naar China terug te keren, raalct Kimball in verwarring. Zou Tsien toch...? Zodra de geleerde zijn kantoor heeft verlaten, grijpt Kimball de telefoon. Hij draagt het ministerie van justitie op Tsien het land niet te laten uitreizen. De gebeurtenissen volgen elkaar dan snel op. Tsien heeft inmiddels een verhuisbedrijf in de arm genomen om kisten vol wetenschappelijke literatuur gereed te mal<:en voor verscheping naar China. De FBI had de bagage echter onderschept. Drie agenten hadden drie dagen doorgebracht met

1996

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen