VU Magazine 1996 - pagina 135

Een versneden schiervlakte

Neerlands

Landschap

I

n de expressie van dit landschap is de ontstaansgeschiedenis te herkennen. Het is een foto met een hoge informatiewaarde, een combinatie van herkenbaar reliëf, landgebruik en vegetatiepatroon. We bevinden ons op een löss-plateau, ergens in Zuid-Limburg. Het is een zogeheten 'versneden schiervlakte'; een relatief hooggelegen terrein waar door miljoenen jaren erosie langzamerhand ieder relief is verdwenen. Tweeëneenhalf miljoen jaar geleden was het hier vrijwel vlak. Gedurende de koude fasen van het Kwartair is het landschap versneden door zijrivicrtjes van de Maas. Het water moest wel via het oppervlak wegstromen, want de ondergrond was bevroren. Nu zien we helemaal geen beken meer lopen, omdat het water door de grond kan wegzakken. Het zogeheten droogdal, hier op de foto, is tussen de honderdduizend en tienduizend jaar geleden gevormd. Wat opvalt is het ontbreken van scherpe vormen. Het landschap is afgevlakt door een dik pak fijn stof dat hier door de wind naartoe is gebracht - de loss. Dat is goed te zien aan de kronkel boven het midden van de foto. Daar loopt een pad dat zich heeft ingesneden in de löss-bedekking. Door de cohesie van de loss kunnen zich van die zogeheten holle wegen vormen, doordat de paden vele jaren lang door karren, paarden en koeien zijn ingesleten. We zien hier een heel fraai exemplaar. Als je er loopt, kijk je aan weerszijden tegen een steile wand op. Een dergelijk verschijnsel is typisch voor een löss-plateau; in zand- en klei-afzettingen komt dit niet voor. Wat landgebruik betreft zien we een mengeling van akkerland en weiland. Op de akker rechts is goed te zien dat bij het ploegen de hoogtelijnen zijn gevolgd. Dit voorkomt dat er teveel water en bodemmateriaal wegstromen. De bomen die we zien, zijn er door de mens geplant, en dat kan natuurlijk het beste langs zo'n holle weg. Dat maakt het plaatje visueel ook heel aantrekkelijk. Dit is geen dynamisch landschap. Er gebeurt niet veel. Natuurlijk zal er in de loop van vele duizenden jaren toch wel sediment van de hellingen naar beneden spoelen en de dalen gaan opvullen. Aannemende dat er geen nieuwe ijstijd komt zal dit landschap uiteindelijk weer een schiervlakte wtjrden." Eduard Koster is hoo^^leraar geomorfolowie aan de Universiteit Utrecht.

WETENSCHAI',

C'JIJIJIJP

&J SAMENLEVING

8

- APKIL

1996

WETENSCHAP,

CULTIJUH

O) SAMENLEVING

9

- APHIL

199^^

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen