Het Calvinisme en de Kunst - pagina 75
75
zyn S
i
1 1
o
11
1
eh
r
e (S
ii
mm
1
1
i
c
he
W
Goist uiid Buclistabe in dor Vlll. ;i70
-
3ÜÜ) icerl
i
dit onderwerp aan. Schelling daarentegen wierp zich met op de natuurzüde van den Kosmo.s. en hij was het dan ook,
het eerst Kants leidende gedachte,
tische
o. Bil. IV. p. 2:>.^ v.v.) en zijn B r e f o ü b e r losophie (Samnitliche Werke. Bd.
liij
gecstdrill en voorliefde
die
erk
Flii
weieldheschoiiwiiig
zij
hejichaanide;
het ook
een
oi)
eigen wijze, in een aesthe-
voet.spoor
waaiin
straks
hij
door
iSchopenhauer, met ei'^enaardijre t:onsliuctie, gevolgd wierd. Terwyl echter Kant liet schoon geheel siihjecli veert en tot onze menschelijke wijze van waarneming van het vovf^evoy beperkt, verheft Schelling en zijn geheeie school het schoon ver boven ons in den pantheislischen „Geist", uit wiens identiteit met de Natuur eeist het schoon geboren wordt. Hegel wierp al het gewicht van zijn reiizengeest
tegenover Schelling voor het Intellect hi de schaal. Al het zijn koinl hem eerst ni denken uit Dit had tengevolge, dat hij uil de algemeenheid van Schellings Idealisme, tot het geïndividualiseerde verschijnen van tie enkele karakteristieke gedachte kwam, en alzoo hel khralisme concreet maakte. Hem volgen pantheislen als Vischer en belijders van den Christus als Carrière. Ook Schleiermacher beweegt zich op Hegels lijn. Maar tegenover deze subjectieve Idealisten stelt zich nu
Herbart,
die weigert langer het
vormen
de
zelve
als
het
schoon
in
de dourschijning
wezen van het schoon
dei-
idéé te erkennen, en
aanprijst.
Dit
gaf aan zijn
een sterk realistischen schijn, die echter allerminst werkehjk realisme wierd Immers ook de vormen, waarin hij het schoon zoekt, neemt volgens Herbart het sul)ject alleen door zijn eigen prisma als schoon waar. En zoo blijft de natuurlijke strijd tusschen hen, die den onderzoeker, hen, die het te onderzoeken voorwerp, en hen. die het vermogen, dat tot het genieten van het schoone aestheliek
be-
kwaamt,
als
uilgangsj)unt
nog steeds aanliouden. Een strijd, die ook op aesthetisch gebied bij vernieuwing toont, hoede uitkomsten van ieders onderzoek niet zijn los te maken van de gegevens, waarvan hy by zijn onderzoek uitgaat; niaar juist daarom ook aan de belijders der Heilige Schrift den moed geeft, om niet langer de Schriftelijke .praemissen op aethetisch gebied schuchter toe te dekk.-n. kiezen,
--) Of gelijk Ziiiimermaiin het uitdrukt: Wie m Dogmatismiis die Einerleikeit dvs Objects, so repriisentirl im Kriticismus die Wesensgleichkeit derSubjecte die verbindende Einheit der Vorstel lungen. i
Zie zijn
'')
Geschichle der Aesthetik. Wien,
Cf.
Hehdek
Herder
in
zijn
M et ac r il
i
1858. p. 38^.
k en Kalli.none.
Zimiiiennaiui zegt schoon,
„Weil er der Apostel der Allverslandlichkeit und A 11 ver breitung der Bildung das Privilegium einer den kberechligten Kaste höher organisirter Geistes-aristocralen her vorbrechen sah."' Herdkr, o. p. 425. In het geroep, dat van (lat
uit plichtsbesef
opponeerde,
1.
zyde over het „denkend en niel-denkend deel" der natie opging, vond <leze profetie van Herder hare vervulling. Nog slerker wierd zijn voorgevoel bewaarheid, toen de theorie uit Leiden kwam. dat zekere machtiger families geroepen waren om Ie regeeren. en het volk om te gehoorzamen. En minder stuitend, maar gevaarli.iker nog, is het denkbeeld, dat eigenlijk het volk zich moet laten vertegenwoordigen door Vertrauensmanner, overmits dan deze uitverkorenen altoos iill den adel van geboorte, uit de plutocratie van het geld of uit de arislocralie van hel liberale
nie'lect
'^)
genomen worden,
Kant
beJuelde
natuurlijk
alleen,
dal het recht van besli.<sing zou ueg.'ven
worden aan de subjecten, die ;,Wesensgleichheit" met hem hadden, en "dat elk di.^sident, waaronder elk belijder van de Heilige Sclirin. als abncrniaal ontwikkeld,
om
geen harder wooril
te
bezigen, builen het kapittel zou
worden
gezet.
Maar
dit
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van zondag 1 januari 1888
Abraham Kuyper Collection | 88 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van zondag 1 januari 1888
Abraham Kuyper Collection | 88 Pagina's