Dictaten dogmatiek. Locus de Providentia, Peccato, Foedere, Christo - pagina 6

Locus DE Providentia.

6 Een van

termen had,

pogingen vinden

zijne

de keuze van „providentia" of „prudentia"

natuurHjk

het

saamgevat

de goden

dat

begrip,

woord

één

in

;

dat

ééne

Nog

hier.

als vertaling

Dus

de Latijnsche wijsgeeren gebruikt werd.

we

aarzelt

van

hij

tusschen

door

Trpivux, dat

wèl hadden de oudste Romeinen

:

regeerden

maar dat begrip nog

woord

toen

is

later

niet

ontleend aan de

Grieksche wereld.

Het woord

bij

Trp'yjtr/.

andere

geheel

in

de Grieken zelf komt herhaaldelijk voor, maar oudtijds

beteekenis

(cf.

ï-<

met opzet),

Tcpo^jzir^c

Deze beteekenis

niet in

den zin van

opgekomen en van hem uit kunnen we het begrip nagaan. Voor zoover ons zijn werken bewaard gebleven zijn, vinden we het in dien zin voor de eerste maal in den Timaeus „voorzienigheid Gods".

(pag. 30, C. Ed. Stallbaum) „róvJc

We „in

zien

het

stand houden"

gebruik

het

Y.irrfxz-j

maar

„die kracht in

^'.y.T],yrc'jQii~j'yVJÏcr^y.c7rpó'JStxy."

van

Plato.

n.1.

dat er

yo\,c,

nog

niet het

onze

is,

wijl niet

God, waaruit de dingen ontstaan

de uitdrukking van Cicero

In

Plato

bij

(zie

boven)

ligt

zijn

een Anspielung op

gedachte aan de geheele wereld ten

we het bij Xenophon en Herodotus. De eigenlijke woord op gang gebracht heeft, is Plutarchus. Hij gebruikt herhaalde malen in onzen zin en uit zijn werken is het zóó gebruikt later

grondslag

man

eerst

tevens, dat het begrip volstrekt

hier

{yEvirr^xr)".

rh

is

ligt.

Na

Plato vinden

echter, die het

overgegaan

in het Latijn. Het eerst bij Quintilianus Bk. VII prooemia § 4 in den zin van regeering der wereld „an mundus providentia regatus ?" In dien

zin

ook

volumus,

Cicero

„de

Deorum

Deorum" Cap.

Natura

providentia

mundum

XXX

„ex quo

administrari

(drukt

efficitur,

uit

èn

id

quod

instand-

houding èn regimen)".

[Het is van gewicht in Lib. II Cap. 30 (en 22) van „de Nat. Deorum" na te gaan, hoe kras Cicero zich over de providentia uitlaat Caput XXX, „Dico igitur providentia deorum mundum et omnes mundi partes et initio constitutas esse et omni tempore administrari, etc." Providentia beteekent dus bij hem èn Schepping (mundum constit. esse) èn Onderhouding en Regeering (et omni tempore administrari), alzoo staat het begrip providentia bij hem nog niet tegenover de Schepping. Voorts zegt hij, dat de :

natuur der goden niet hooger zou staan dan de onze, indien zij onderworpen ware aan de natuurwetten, maar niets staat er boven God „ab eo igitur necesse est mundum regi" en derhalve is God niet aan de natuur onderworpen, maar Hij regeert haar geheel. Verder: wanneer we bekennen, dat de goden „inteilegentes" (zelfbewuste wezens) zijn, dan geven we ook toe, dat ze zijn „providentes" (d. i. handelen met beleid en overleg). We heffen het goddel. wezen op, indien we zeggen dat de goden óf niet weten, hoe de dingen worden ingericht „an vim non habeant" om dat ten :

uitvoer te brengen.

Hetgeen gaat ook

Cicero hier omtrent de providentia zeer

ver.

Hoe

lost

hij

deze

leert, is niet alleen

zeer beslist,

maar

kwestie omtrent de providentia nu op met

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen