De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 1]) - pagina 305

S T R Y D OM

304

DIE

ORDES

die actief waren in de Ossewabrandwag, waren geen fascisten maar calvinisten. Zelfs in een pamflet van Smuts' Verenigde Party van eind 1941 werd erkend dat 'die meerderheid van diegene wat oorspronklik by die Ossewabrandwag aangesluit het, besiel was met 'n gevoel van egte SuidAfrikaanse vaderlandsliefde. Hulle het geglo dat die Ossewabrandwag 'n organisasie was wat die belange van die Afrikaanssprekende gemeenskap sou behartig'.35 Haar doelstelling, zoals in 1939 geformuleerd, was de handhaving van de taal en tradities van het Boerenvolk en de bescherming en bevordering van zijn godsdienstige, culturele en materiële belangen. 36 'Die Ossewa-Brandwag', aldus een recente analyse, 'sien die hele Afrikanergeskiedenis as beheers deur die stryd teen die Britse Ryk, en meen dat die Britte ook die liberalistiese lewensbeskouing en kapitalistiese stelsel na Suid-Afrika gebring en die Afrikaner reeds in sy tydperk van jeuggroei belemmer het.'37 Centraal in het denken van de o B stond het streven naar de republikeinse zelfstandigheid voor het bevrijde Afrikanervolk, en dan een nieuwe maatschappelijke ordening waarin kapitalisme noch socialisme een plaats zouden vinden. De o B trok echter mensen met zeer uiteenlopende achtergronden en opvattingen aan. Radicale nationalisten als dr. Nico Diederichs en dr. P. J. Meyer, volbloed nazi-bewonderaars als de politicus Oswald Pirow en de autoritaire Vrij staatse administrateur Hans van Rensburg, en ook calvinistische academici als L. J. du Plessis en H. G. Stoker. Zij allen noemden zich christelijk-nationaal, maar gaven daar zeer uiteenlopende betekenis en waarde aan. De ideologie speelde bovendien in de beweging slechts een zeer beperkte rol: de leiders waren gefascineerd door de fascistische beheptheid met actie en daad. De OB verenigde dus tal van uiteenlopende ideologische elementen en zij kende veel verandering en verschuiving, met name in fascistische richting. 'In die algemeen kan die OB-ideologie as 'n vorm van Fascisme getipeer word. Dit toon die basiese trekke van hierdie groep ideologieë en verwantskap met bepaalde vorme daarvan soos die Duitse Nasionaal-Sosialisme, Italiaanse Fascisme en Spaanse Falangisme. Hierdie verwantskap is nie net die gevolg van navolging nie, maar in 'n belangrike mate beinvloeding deur gemeenskaplike geestesstrominge en omstandighede', concludeerde Pieter de Klerk.38 De OB combineerde nationalisme en socialisme op nationaal-socialisti-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen