Vier-en-twintigste Jaarverslag van de Vereeniging voor Hooger Onderwijs op Gereformeerde Grondslag - pagina 41

XLII

Gevolg van deze specialiseering der bedrijven is de i m m e r grootei' wordende scheiding v a n producenten en consumenten, tusschen wie dan noodzakelijkerwijze de koopman als middelaar optreedt, o m de goederen op te koopen, zoo snel mogelijk te verplaatsen en zoo duur mogelijk te verkoopen. I n dezen w e g is er n u eene organisatie v a ö schier heel de menschheid tot stand gekomen, welke ieder, die haar indenkt, met verbazing vervult en de vraag doet opkomen, waar dit alles op uitloopen moet. Zonder twijfel is de vrijheid van alle standen en klassen der maatschappij toegenomen, maar aan de andere zijde heeft de persoonlijke afhankelijkheid, die vroeger bestond, voor eene steeds zich uitbreidende sociale afhankelijkheid plaats gemaakt. De socialiseering der maatschappij zet zich voort v a n dag tot dag. Met de maatschappij en met de idee der maatschappij is daarom langzamerhand eene bijzondere wetenschap opgekomen, die den naam van sociologie heeft verkregen en de studie van de maatschappij en van hare verschijnselen zich t e n doel stelt. Aanvankelijk werd deze vooral ter hand genomen, o m aan de historie de kennis te ontleenen hoe deze maatschappij zich i n de toekomst o n t w i k k e l e n zou en o n t w i k k e l e n moest. E n Comte en M a r x beiden hebben op grond v a n hunne studie van de maatschappij beproefd, voorspellingen aangaande hare t o e k o m ' stige o n t w i k k e l i n g te doen. H e t valt echter gemakkelijk i n te zien, dat geene wetenschap, en allerminst die van de maatschappij, aan zulke hooggespannen verwachtingen k a n voldoen. E n a l zou m e n — des neen — u i t de kennis v a n het verleden en het heden eenigermate tot de toekomst k u n n e n besluiten, daarmede ontvangen wij toch nog nooit de norma, waarnaar de maatschappij zich behoort te o n t w i k k e l e n . N a t u u r w e t en redewet zijn tweeDe empirische, historische wetenschap leert ons alleen w a t is, en ten deele w a t moet zijn, maar niet, w a t behoort te zijn. Daarom is er eene andere dan de positivistische, n.1. de Christelijke wetenschap noodig, om de maatschappij en hare verschijnselen te bestudeeren. De maatschappij roept als het ware om de Christelijke wetenschapE n het is niet toevallig, dat tot de tegenwoordige o n t w i k k e l i n g der maatschappij ook behoort de herleving en aanvankelijke bloei der Christelijke wetenschap. Tusschen beide bestaat een i n n i g verband. E n aan de positivistische wetenschap zij het aanbevolen, ook met dit verschijnsel i n de o n t w i k k e l i n g der maatschappij r e k e n i n g te houden. E r spreekt zich n.1. i n u i t , dat de positivistische wetenschap niet m staat is, o m de maatschappij, ook i n hare tegenwoordige ontwikkeling, te verstaan en te verklaren. E n dat is ook goed te begrijpen, want het positivisme maakt alles a t h é e , God-loos, den staat, de wetenschap, de kunst en ook de maatschappij. De godsdienst m a g hoogstens blijven eene particuliere liefhebberij. Maar zoo sprekende en handelende, staat het positivisme lijnrecht tegen de werkelijkheid over. D i t is toch haast voor geen tegenspraak vatbaar, dat noch staat noch maatschappij zonder godsdienst en zedelijkheid bestaan k u n n e n . Beide zijn op religieuze en ethische grondslagen gebouwd. Terwijl dus de positivistische wetenschap, de maatschappij bestU' deerende, aan het voorwerp v a n haar onderzoek geweld aandoet, het

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen