1948 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 26

18 zonderen, zoals men wel gezegd heeft: „de zee is zout om der zonde wil." Het is de vraag of dat juist is, want tenslotte behoeft men in die zoutheid van de zee niet enkel dysteleologie te zien. Tenslotte komt de geestelijke en lichamelijke aftakeling en ontreddering, die men bij de Cretins vindt, alleen voor in de hooggebergten ver van het strand der zee, de Himalaja, het hooggebergte van Java, de Alpen, het hooggebergte in Amerika, omdat daar het jodium, dat in de zee als zout aanwezig is, niet voldoende aanwezig is. Aan den anderen kant moet toch ook opgemerkt worden, dat niet alle ondoelmatigheid door de vloek kan worden verklaard, en dat de natuur veelal anders werkt, dan ons doelmatig voortkomt. 7.

Doelmatigheid het wezen van het levende? Immers aan ons menselijk begrip van doelmatigheid is het begrip van zuinig omspringen met de beschikbare krachten en mogelijkheden volkomen inhaerent (parsimoklise). Wanneer men echter de natuur gadeslaat, dan moet men zeggen, dat zij op allerlei gebied een grote verspilling en verkwisting van krachten en zaden en potenties toont. Ons begrip van doelmatigheid moet noodzakelijk anthropomorph blijven, blijft gebonden aan onze menselijke opvatting daaromtrent. L a n g e heeft gezegd, dat, wanneer men, om een haas te schieten op een heideveld, millioenen geweren langs de rand opstelt en deze dan tegelijkertijd afvuurt, men dit toch moeilijk een doelmatige handeling kan noemen. En toch, zegt hij, lijkt de methode van bevruchting in de natuur zeer veel op een dergelijke wijze van doel. Myriaden van kiemen bij vissen en bij planten en dergelijke gaan te gronde, en wanneer men het goed beschouwt, kan men zeggen, dat de ondergang van de kiem, ook van de bevruchte kiem regel is en dat de ontwikkeling van de bevruchte eicel eigenlijk een uitzonderingsgeval is onder duizenden. En daarom kan men ook de doelmatigheid niet noemen het wezen van het levende. De kenmerken van het levende zijn voeding, voortplanting en regeneratie. Maar aan den anderen kant verspreidt de levende natuur een rijkdom en een weelde van kleuren en vormen ten toon, een verkwisting en een overvloed van potenties, die ons verbaast en in verrukking kan brengen. B u i t e n d ij k heeft in dit verband eens gewezen op de tekst uit de Spreuken, waarin de opperste Wijsheid wordt voorgesteld als spelende voor het aangezicht Gods; en het is ons inderdaad, wanneer we de overdadige rijkdom van vormen en kleuren bezien in de natuur, alsof een bovenmenselijke Geest allerlei mogelijkheden en modeleringen, alle variaties, die op één thema mogehjk zijn, heeft willen uitbeelden en tot leven wekken. Zo gaat de natuur hoog uit boven het menselijk begrip van doelmatigheid.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen