1964 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 249

RELIGIEUZE PROJECTIE ?

173

een waarneming gehouden wordt kan zij ons niets leren over de binnenwereld. Nogmaals, men zal zeggen dat ik open deuren intrap, maar op pag. 114 schrijft Sierksma: „In onze waarneming schuilt projectie, in onze projectie waarneming — ook in de ergste hallucinaties". Hier is een misverstand óf bij mij óf bij Sierksma. Sierksma moge het mij ten goede houden, dat ik bij hem begin en het vermoeden uitspreek dat deze tendens tot verflauvdng van de grens tussen waarneming en projectie voor hem noodzakelijk is in verband met zijn grote waardering voor het Boeddhisme. Hierover straks meer. Sierksma kan antwoorden, dat mijn pedant vasthouden aan het onderscheid, samenhangt met het Christendom. Inderdaad is in het Christendom de natuur „ontmythologiseerd" en is de mogelijkheid voor het ontstaan van natuurwetenschap op grond van exacte waarnemingen veel gunstiger dan in de sfeer van de grote naturalistische godsdiensten. (De „ontocratieën" van Dr. van Leeuwen ^)). Aan een Javaanse leerling die een tien kreeg op zijn eindexamen voor zijn „Westerse" verklaring van de zonsverduistering vroeg wijlen Prof. Bavinck hoe hij deze natuurwetenschappelijke verklaring aan zijn familie, die geen wiskunde had geleerd, dacht door te geven. De mythologische, toen nog gangbare „verklaring" was nl. dat een groot monster een stuk uit de zon had gebeten en dat de mensen door magische middelen (vnl. een „heidens lawaai" maken op tong-tongs) dit ongeluk ongedaan konden maken. De bijzonder intelligente en eerlijke leerling dacht enige ogenblikken na en zei toen: „Als ik straks terug ben in de dessa geloof ik deze wiskundige verklaring zelf niet meer". Op pag. 175 schrijft Sierksma: „Het Boeddhisme — althans enkele consequente vormen er van — neemt nl. niet alleen de religieuse en andere projecties terug, d.w.z. de projecties die men gemeenlijk als de echte, psychische projecties beschouwt, maar het neemt de hele menselijke waarneming als projectie terug". Nu begrijpt de lezer misschien waarom ik zo „hamer" op dit op zich zelf misschien niet zo belangrijke punt. Ik krijg de indruk dat Sierksma dit zinvol vindt (het terugnemen van de waarneming als projectie) en ik weet zeker dat geen enkele student van de bèta faculteiten hem hierin kan volgen. Wij kunnen de wereld niet „wegverklaren" zoals een Boeddhistische leraar eens gezegd heeft („we don't explain the world, we explain it away") omdat we te veel respect hebben voor de werkes) A. Th. van Leeuwen: „Christianity in World History" Londen '64.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen