De Vrije Universiteit na Kuyper - pagina 77
De Vrije Universiteit van 1905 tot 1955, een halve eeuw geestesgeschiedenis van een civitas academica.
In 1916 kwam Idenburg in Nederland terug. Daarna zorgden Colijn
en Idenburg ervoor dat de soms nog buitengewoon lastige en
egocentrische Kuyper geen kwaad meer kon stichten.
Kuyper had in zijn Starrentritsen zijn leiding aan de orde gesteld
om tijdig nieuw elan te wekken voor de verkiezingen van 1917.
Maar die verkiezingen kregen een heel bijzonder karakter. Allen
ijverden voor een herverkiezing van de oude Tweede-Kamerleden.
Het ministerie-Cort van der Linden had besloten om de
grondwetsherziening in oorlogstijd toch door te laten gaan. Die
herziening hield in de financiële gelijkstelling van het bijzonder met
het openbaar lager onderwijs enerzijds en de invoering van het
algemene (eerst nog mannen-)kiesrecht anderzijds. Dat betekende
het einde van de schoolstrijd en van de strijd om het kiesrecht, het
einde van een politieke eeuw. Door de opheffing van de oude
kiesdistricten betekende deze grondwetsherziening ook het einde
van de plaatselijke coahties met hun electoraal akkoord. Als de
grondwetsherziening door de Staten-Generaal in oude en in nieuwe,
maar ditmaal vrijwel ongewijzigde, samenstelling zou zijn
aangenomen, zouden de nieuwe verkiezingen voor het eerst volgens
de evenredige vertegenwoordiging in 1918 worden gehouden. En zo
gebeurde.
Ook internationaal bracht 1917 een keerpunt. Amerika brak met
zijn poHtiek van niet-inmenging in Europese zaken en verklaarde de
oorlog aan Duitsland en Oostenrijk-Hongarije. In maart 1917 werd
de Czaar van Rusland tot aftreden gedwongen en de Oktober-
revolutie bracht in enkele Sovjets de bolsjewiki en Lenin aan de
macht.
Kuyper legde zich bij de grondwetsherziening neer. Hij kon het
nieuwe tij niet keren. Zijn laatste grote rede in de Eerste Kamer
ging over 'Onze Koloniën in den Archipel' en de voortdurend
stijgende macht van Japan. Hij zei daarover:
Reeds een 20, 30 jaar lang is in Azië een actie gaande om dat
werelddeel, met zijn 800 millioen inwoners, dat eeuwenlang onder
Europa heeft gestaan, weer tot zijn zelfstandige positie te herleiden en
te maken dat de Aziatische macht de macht van de wereld wordt.
Ook Engeland, met zijn groote macht in Indië en Afrika, is volstrekt
niet in staat de 800 millioen, die in Azië staan, onder zich te houden.
73
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 januari 1987
Publicaties VU-geschiedenis | 460 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 januari 1987
Publicaties VU-geschiedenis | 460 Pagina's