De Vrije Universiteit na Kuyper - pagina 405
De Vrije Universiteit van 1905 tot 1955, een halve eeuw geestesgeschiedenis van een civitas academica.
niveau van het menschelijk bestaan, d.i. de éénheid van den
menschelijken persoon met zijn hchaam.' Met Freud zocht de
zenuwarts bij elke niet-lichamehjke ziekte naar het verborgene, het
verzwegene, het gemaskeerde, het onbewuste. Maar behalve het 'ik'
als biologische grootheid wilde Van der Horst het 'ik' ook in zijn
geestelijke betekenis zien. 'Het ik is het knooppunt, waar tijd en
eeuwigheid in elkaar overgaan: het is de onkenbaarheid en de
omvattendheid, waarin de tijd in- en uitgaat. Het is ook de
potentie, die vormbeginsel is.'
De zin van dit betoog is, naar ik meen, gewoon dat het 'ik' de
mogelijkheid heeft om aan het leven vorm te geven.
De geest bij Lindeboom, de persoon bij Waterink en het 'ik' bij
Van der Horst had bij alle drie de betekenis van een kern, nodig
om ziel en lichaam te verbinden. Die kern is dan de eigenlijke
onsterfelijke ziel van de scholastische theologen of het hogere in de
mens, zonder dat van erfelijkheid gesproken kan worden. Die
opvatting week af van de bijbelse leer inzake 'de ganse mens', zoals
we die ten slotte bij Berkouwer tegenkomen.
Berkouwer schaarde zich in zijn boek: De mens het beeld Gods
(1957) achter H. Bavinck in zijn bestrijding van de trichotomie.
Berkouwer merkte op dat de idee van de trichotomie in de Griekse
wijsbegeerte opkwam als idee der bemiddeling in een scherp
dualisme tussen zienlijke en onzienlijke dingen. Zowel de
dichotomie als de trichotomie kwam volgens Berkouwer in strijd
met het bijbels uitzicht op de ganse creatuurlijke mens, waarin de
eenheid bewaard wordt tegenover de duaHstische spanning in het
werk van Gods handen, een spanning, die dan door een bemidde-
lende instantie moet worden overbrugd, om een aanpassing te
bewerken aan het christelijke scheppingsgeloof.
Met de verwerping der trichotomie door de kerk kwam
Berkouwer tot de vraag of niet tevens de dichotomie verworpen
moest worden. Hij noemde het pas verschenen boek van C A . van
Peursen, Lichaam-ziel-geest, dat zich ook tegen dichotomie en
trichotomie keerde. De concrete mens naar hchaam, ziel en geest
stond bij Van Peursen centraal. De mens als geest is juist de
Hchamelijke mens, schreef hij. En bij vragen van schuld en zonde
gaat het dan 'om de richtingen van het mens-zijn, om zijn ethische
houding ten aanzien van de medemens, om zijn religieuze "wandel".
399
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 januari 1987
Publicaties VU-geschiedenis | 460 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 januari 1987
Publicaties VU-geschiedenis | 460 Pagina's