Vinden en zoeken: het bijzondere van de Vrije Universiteit - pagina 103

DE VELE "OPVOEDINGEN" 91

persoonlijkheid en identiteit wordt gepresenteerd door filosofen die

zichzelf binnen de hermeneutische traditie situeren.

Het lijkt niet onverstandig in dit verband de controverse tussen Paul

Ricoeur en Alasdair Macintyre ter sprake te brengen, aangezien dan, in

aansluiting daaraan, in dit opstel kan worden verduidelijkt op grond van

welk fundamenteel argument ' d e ' opvoeding volgens de eigentijdse

pedagoog Jürgen Oelkers niet bestaat, en er slechts over vele 'opvoe-

dingen' gesproken kan worden, die overwegend in het perspectief van

het zoeken naar een eigen identiteit door kind en jeugdige komen te

staan.

Dit vraagstuk betreft allang niet meer een pluralisme dat het veel-

voudige verkieselijker acht dan het enkelvoudige, en alszodanig een

keuzemoment impliceert; het is fundamenteler omdat de zijnsvraag in

het geding is.

Het essentiële probleem betreffende de relatie tussen verhaal en

menselijk leven kan misschien als volgt worden geformuleerd: dienen

begin, midden en einde van het leven van een mens tevens begin,

midden en einde van diens levensverhaal te zijn?

Macintyre beantwoordt die vraag bevestigend en dientengevolge blijft

er bij hem slechts ruimte voor één levensverhaal. Hij houdt vast aan de

betekenis en zin van de temporele orde zoals die is gegeven met de loop

van het menselijk leven zelf. Hij schrijft: "(-) het is noodzakelijk gewor-

den iets te zeggen over het samenhangend concept van de eigenheid

('zelfheid'); een concept van een 'zelf, waarvan de eenheid zetelt in de

eenheid van een verhaal dat de geboorte, via het leven, met de dood ver-

bindt, zoals het verhaal het begin, via het midden, met het einde".''

Ricoeur daarentegen geeft een ontkennend antwoord. Hij verdiscon-

teert in zijn theorie over narrativiteit de subjectieve beleving van de tijd—

hèt grote thema van zijn wijsgerig hoofdwerk Temps et Redt—door grote

waarde te hechten aan fictie, die hij heeft leren kennen uit de ontmoe-

ting met de grote literaire, narratieve teksten uit onze Westerse cultuur.

Het werkelijk verstaan van de zin van het eigen leven zou naar zijn

oordeel dan ook wel eens een herschikking van de chronologische orde

der gebeurtenissen, feiten en omstandigheden uit iemands leven op

basis van verbeeldingskracht kunnen impliceren. Ricoeur spreekt zelfs

uit, dat deze orde welhaast kan verdwijnen.*' Het is, kortom, de literaire

benadering van de menselijke levensloop waarin de verbeeldingskracht

een beslissende rol speelt.

De enige identiteit die er toe doet, als het zoeken naar een persoonlijke

identiteit het uitgesproken doel vormt, is niet een sociale of een culturele

identiteit, maar een narratieve. Zij wordt door Ricoeur als broos

getypeerd: "De fragiele loot die de uitkomst is van de vereniging van

geschiedenis en fictie, is de toekenning aan een individu of aan een

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen