Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 72

I

Zelfstandigheid van oordeel en onveranderlijkheid, meende Littooy, waren niet de ei-

genschappen waarin hij uitmuntte.37'

Een sterk karakter is Bavinck ook niet geweest. Hij schikte zich te gemakkelijk naar de

mening van anderen, en voelde zich dan slachtoffer van zijn eigen goedheid. 'Ik zou best

wat meer willen preken,' zei hij eens tegen zijn hervormde collega H.Th. Obbink, 'maar

de mensen accepteren niet dat ik op zondag reis, en als ik tweemaal blijf overnachten kost

het preken mij te veel tijd.' 'Zulke uitlatingen,' voegt Obbink er aan toe, 'gingen steeds

gepaard met een veelzeggende zucht.'37^ Bavinck miste enerzijds de moed voor zijn

overtuiging te staan, anderzijds de gratie een concessie ter wille van medegelovigen ge-

daan ook innerlijk te aanvaarden als eis van christelijke naastenliefde. Zijn onderwijs

echter maakte grote indruk. Daar zullen we in het volgende hoofdstuk op terugkomen,

omdat Bavincks werk in de volgende periode ligt. Maar zijn populariteit onder studen-

ten bleek onmiddellijk. Het corps schreef in februari 1903 niet minder dan 23 nieuwe le-

den in, allen overgekomen uit Kampen.373

KUYPERS WET

Curator Heemskerk opende de jaarvergadering van 1901 met een vreugdevolle verwij-

zing naar de uitslag van de Kamerverkiezingen. Die hadden de christelijke partijen een

klinkende overwinning bezorgd. Had de Vrije Universiteit daar dan iets mee te maken?

Ja, antwoordde Heemskerk. Niet alleen omdat alle aanwezigen zich met hem verblijd-

den, maar vooral omdat deze universiteit altijd een staatkundige zijde heeft gehad. Zij

eist van de staat vrijheid voor de wetenschap.374 Heemskerk had het goed gezien. Kuy-

per kwam als leider van de Anti-Revolutionaire Partij aan het hoofd van het nieuwe ka-

binet te staan, en daar heeft hij zijn herkomst als hoogleraar van de Vrije Universiteit niet

verloochend. In 1904 legde hij aan de Tweede Kamer een wetsontwerp voor dat beoog-

de de graden, aan de Vrije Universiteit verleend, publieke erkenning te verschaffen.

De Kamer heeft er lang over beraadslaagd. Van 17 februari tot 24 maart was elke ver-

gadering aan dit onderwerp gewijd.375 Kuypers plannen stuitten op hevig verzet. Voor

een groot deel had dat te maken met de verdeling van de macht. Een halve eeuw lang

hadden de liberalen in Nederland de toon aangegeven. Burgemeesters, rechters, ambte-

naren aan de Haagse departementen en professoren aan de universiteiten werden over-

wegend uit hun kringen gerecruteerd. In 1900 waren aan de openbare instellingen 236

hoogleraren werkzaam. Daarvan waren twee katholiek37^, en één was gereformeerd, de

Amsterdamse chemicus H.W. Bakhuis Roozeboom. Bij dat enorme overwicht sprak het

haast vanzelf dat de liberale visie op de verhouding van geloof en wetenschap als de enig

juiste werd beschouwd. Een gereformeerde universiteit was een contradictio in termi-

nis, een broeikas, een isoleringsinstituut voor zwakke geesten, een doodkist voor het we-

tenschappelijk leven377, een drilschool voor gedresseerde papegaaien.378 2elfs Lohman

zei in de Kamer dat er wel ruimte moest zijn voor bijzondere universiteiten, maar dat

68 EEN HOEKSTEEN IN HETVERZUILD BESTEL

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen