Een handvol filosofen - pagina 84

8o II Nieuwefilosofischeuitdagingen (1^18-1940)

ming van haar moeder plaats in een protestantse kerkdienst die geleid werd door de

Franse predikant ds. E. Roberty en Pos' studievriend ds. W. Ie Cointre. Terug in

Amsterdam ging het echtpaar wonen in de Valeriusstraat 104 en een paar jaar later

in de Corellistraat 25 in Nieuw-Zuid.'*

In de kring van de Vrije Universiteit werd Pos een collega van zijn vroegere leer-

meesters. Als een maatschappelijk geïnteresseerd en ruimdenkend mens bouwde hij

echter een netwerk van relaties op, dat veel verder ging dan de Vrije Universiteit.

Hij onderhield goede relaties met collega's aan andere universiteiten, deed mee aan

discussiegroepen waar mensen van verschillende levensbeschouwingen en politieke

richtingen bij elkaar kwamen en leerde in die tijd de historicus Jan Romein en zijn

echtgenote Annie Romein-Verschoor kennen, met wie hij bevriend werd.

Met geleerden die hij in Duitsland had leren kennen, Rickert, Husserl, Heidegger,

Cassirer en Plessner, bleef hij regelmatig contact houden. Als hij in de buurt was,

ging hij bij hen op bezoek. Zijn vriendschappelijke verhouding met Heidegger brak

hij af, toen het tot hem doordrong dat deze filosoof met het nationaalsocialisme van

Hitler sympathiseerde en er later niet of nauwelijks afstand van nam.'' Pos leverde

in de jaren twintig bijdragen voor verscheidene internationale filologen- en linguïs-

tencongressen, publiceerde in het door Plessner geredigeerde tijdschrift Philosophi-

scher Anzeiger en hield op uitnodiging van Horkheimer in 1930 een lezing voor het

Kant-Gesellschaft in Frankfurt.

Pos was niet alleen intellectueel een man van statuur, maar ook fysiek iemand

die men niet gauw over het hoofd zag - lang en slank, een innemend gezicht en een

alerte oogopslag. Van nature terughoudend, uit ervaring geleerd om zijn gevoelens

te beheersen en vanwege het gereformeerde milieu waarin hij was opgegroeid gere-

serveerd in het uiten van persoonlijke opvattingen, maakte hij op het eerste gezicht

een enigszins afstandelijke indruk. Tegenover studenten was hij veeleisend, streng

in zijn optreden, soms sarcastisch in zijn kritiek, maar zij bewonderden hem om

zijn geleerdheid, heldere manier van doceren en welsprekendheid. Zijn colleges over

Augustinus waren zo indringend dat veel studenten er vrijwillig op afkwamen. Zij

werden doordrongen van de ernst van de problemen waar Augustinus mee had ge-

worsteld, zonder dat Pos blijk gaf van zijn persoonlijke betrokkenheid bij die pro-

blemen. Vragen van studenten die daarover gingen ontweek hij, niet alleen omdat

hij zich niet bloot wilde geven, maar o o k - zoals hij uitlegde - omdat een persoonlij-

ke betrokkenheid het risico met zich mee bracht van een bevooroordeeld interprete-

ren van filosofische teksten. Zij die hem beter leerden kennen, ontdekten echter een

verrassend aimabel mens die tijd nam voor persoonlijke gesprekken waarin hij ook

zijn eigen opvattingen naar voren bracht.5

In brieven aan zijn vrienden toonde Pos zich hartelijk, openhartig en vertrouwe-

lijk. Vaak eindigde hij met de wens hen spoedig weer te zien om over allerlei onder-

werpen bij te praten. Hij was trouw in zijn vriendschappen. Ook toen tussen hem

en zijn vrienden Wim Ie Cointre en Dirk Vollenhoven kerkelijke verschillen zicht-

baar werden, godsdienstige wegen en filosofische oriëntaties uiteenliepen, bleef de

28 Zie Derkx, H.J. Pos, pp. 42-43.

29 Zie Derkx, HJ. Pos, pp. 136-139. Zie brief van Pos aan Buytendijk (5 juni 1946), waarin hij schreef dat hij

was begonnen Heidegger 'te bewonderen zonder voorbehoud', later zijn menselijkheid 'bedenkelijk' vond en na

de oorlog hem begon te 'verachten' (archief Buytendijk).

30 Zie Derkx,/f./. Pos, pp. 48-49. O o k Puchinger,'S.U. Zuidema', p. 113.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen