Een handvol filosofen - pagina 311

ƒ Wijsbegeerte van de psychologie 307

hulp van dit wetenschappelijk ordeningskader bracht men in de werkelijkheid een

bepaalde orde aan, w a a r d o o r bepaalde verschijnselen (letterlijk) aan de onderzoeker

ver-schijnen. Sanders liet er geen twijfel over bestaan dat een ordeningskader niet

van ontologische aard is, maar dat de mens dit ordeningskader aanbrengt. Dit doet

hij niet willekeurig; de werkelijkheid moet deze kaders wel kunnen verdragen. In dit

verband introduceerde hij de term functionele structurering.'*

De ordeningskaders worden weliswaar binnen de wetenschap geëxpliciteerd, maar

zij zijn in beginsel afkomstig uit de dagelijkse leefwereld, waarin het menselijk orga-

nisme functioneert in een bepaalde omgeving. In deze omgeving kan de mens door

middel van zijn gedrag veranderingen aanbrengen en zelf gedragsveranderingen on-

dergaan als gevolg van bepaalde omgevingsfactoren. Men moet die ordeningskaders

dus zien in het licht van het functioneren van klassen van entiteiten (volken, mensen,

diersoorten, planten, machines enzovoort) en van de manier waarop de mens ermee

omgaat en ze percipieert. Kortom, het gaat om het functioneren van entiteiten bin-

nen het kader van het menselijk functioneren." Deze functionele structurering - een

dynamisch proces - kan zich toespitsten op een bepaald aspect van het menselijk

functioneren en als zodanig waardevolle, mooie of doelmatige zaken onthullen. Met

andere woorden, in een functionele structurering worden vooronderstellingen geïn-

troduceerd, die ertoe dienen om bepaalde verschijnselen in een ordeningskader te

kunnen vatten.

Wetenschappelijke kennis heeft dus nooit een algemene of absolute gelding, maar

zij heeft slechts gelding binnen het gekozen ordeningskader. Sanders' visie op orde-

ningskaders leek enige analogie te hebben met de wetenschapstheorie van Thomas

Kuhn inzake paradigma's. Sanders relateerde de wetenschapsbeoefening aan bepaal-

de paradigma's die hij interpreteerde als methodologische constructies ter bestude-

ring van de werkelijkheid. Ook al moest de wetenschapper zich zo afstandelijk mo-

gelijk opstellen ten opzichte van zijn onderzoek en vond hij een waardevrije

wetenschap een nastrevenswaardig ideaal, opdat persoonlijke gekoesterde waarden

van de onderzoeker zoveel mogelijk werden geëlimineerd, hij erkende dat weten-

schappelijke kennis niet volstrekt waardevrij kon zijn. Een onderzoeker, welke or-

dening hij in de werkelijkheid ook aanbracht, trof in zijn onderzoek objecten aan die

in zijn bestaan functioneerden en als zodanig betekenis voor hem hadden.**"

Ook voor het probleem van de verhouding tussen psychologie en geloof had de

idee van de ordeningskaders een belangrijke plaats in het denken van Sanders. Dit

probleem zou volgens hem onoplosbaar blijven, indien men de pretentie zou hebben

dat zowel de religie als de wetenschap over de ware kennis van de werkelijkheid be-

schikken. Men zou moeten erkennen dat religieuze kennis van een andere aard is dan

wetenschappelijke kennis en dat elk van deze twee soorten van kennis binnen haar

eigen grenzen aanspraak kan maken op geldigheid. De wetenschap behoort zich te

beperken tot methodologisch te verantwoorden ordeningskaders, waarbinnen haar

uitspraken aanspraak kunnen maken op wetenschappelijke geldigheid. Over de zin

en bestemming van de werkelijkheid kan de wetenschap, in casu de psychologie,

niets zeggen. Als zodanig is wetenschappelijke kennis van een geheel andere orde

dan geloofskennis, waarin het aankomt op het geestelijk verstaan van de werkelijk-

38 Sanders, Inleiding, p. 32.

39 Sanders, Inleiding, pp. 29-30.

40 Sanders, Inleiding, pp. 32-33. Zie Sanders en Eisenga, 'De psychologie aan de Vrije Universiteit', p. 517.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen