Een handvol filosofen - pagina 435

I Sociaal-culturele en politieke filosofie 431

In 2002 verliet Griffioen als gewoon hoogleraar wijsbegeerte der sociaal-culturele

wetenschappen en geschiedenisfilosofie de Faculteit der Wijsbegeerte o m vervroegd

met emeritaat te gaan. Hij markeerde zijn vertrek met de publicatie van een bundel,

getiteld Moed tot Cultuur, met artikelen die eerder in verschillende tijdschriften

waren verschenen *• In het jaar van zijn vervroegde pensionering werd hij echter be-

noemd tot bijzonder hoogleraar op een door de Stichting H e t Vrije Universiteits-

fonds ingestelde bijzondere leerstoel voor cultuurfilosofie Deze persoonsgebonden

leerstoel werd op voorstel van de Faculteit der Sociale Wetenschappen ingesteld en

gevestigd bij de afdeling Sociale en Culturele Antropologie In zijn onderwijs aan

doctoraalstudenten culturele antropologie besteedde hij vooral aandacht aan inter-

culturele filosofie. Hij bleef bijzonder hoogleraar tot 2006, het jaar waarin hij vijf-

enzestig werd en de universiteit verliet met een afscheidscollege, getiteld Een weg

gaan.

In het begin van zijn rede begon Griffioen met de vraag in hoeverre de voorstelling

juist IS, dat in het Westen in filosofische en andere wetenschappelijke debatten vaak

m tegenstellingen wordt gedacht (of-of), en dat men in oosterse culturen anders met

tegenstellingen omgaat en men meer denkt in termen van en-en Die of-of-situatie

doet zich met name in het Westen voor wanneer wordt gesproken over verschdlende

richtingen van levensoriëntatie of overtuigingen waar mensen mee leven en hun weg

mee gaan Griffioen lanceerde echter de hypothese dat het voor de toonaangevende

westerse filosofische theorieën kenmerkend is dat men die levensbeschouwelijke

nchtingsverschillen tracht te integreren dan wel te ehmmeren Dit kenmerkende van

de westere filosofie relativeert het denken in termen van of-of, maar Griffioen was

van mening dat geen filosofie een metapositie heeft van waaruit men levens- en we-

reldbeschouwelijke richtingen zou kunnen verzoenen of relativeren Wel erkende hij

dat levens- en wereldbeschouwelijke richtingen als verschillende wegen die mensen

gaan, hen met slechts van elkaar behoeft te verwijderen Levens- en wereldbeschou-

welijke richtingen hebben weliswaar een bepaalde verworteling in iemands persoon-

lijke overtuiging, maar ook een universele strekking die het persoonlijke overstijgt

Dat wil zeggen dat een overtuiging aan de hand van levenseiwaringen en begripsma-

tige exploraties op grond van argumenten kan worden uitgewerkt en communicatie

met anderen mogelijk kan maken Op deze manier wordt m de verschillende levens-

beschouwelijke wegen die mensen gaan, de argumentatieve mogelijkheid van com-

municatie zichtbaar, die een of-of-situatie relativeert'

Kent men in het Oosten dan met het besef van scheidende wegen' Heeft de notie

van 'weg' misschien minder met overtuiging en levensrichting te maken, waardoor

een beeld ontstaat van en-en' Griffioen wees erop dat in klassieke filosofische tek-

sten in Chma het descriptieve en normatieve niet gescheiden zijn, waardoor het ge-

bruik van 'weg' de juiste weg impliceert Dan is te begrijpen dat met 'vi^eg' de juiste

richting gegeven is RichtingverschiUen komen pas tot uitdrukking waar scholen met

elkaar strijden, tegenstelhngen publiek worden en filosofen zich genoodzaakt zien

hun posities te markeren Toch spreekt men doorgaans over Weg in enkelvoud met

de imphcatie dat uitspraken die daar niet mee stroken geen bestaansrecht hebben

Vandaar dat Weg en waarheid een objectieve status hebben, en dwaling en andere af-

wijkingen ervan een subjectieve Griffioen vroeg zich dan ook af of het en-en-den-

4 Gnifioen, Moed tot cultuur Een actuelefilosofie{200^)

5 Griffioen,'Een weg gaan', pp 17 18

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen