VU Magazine 1972 - pagina 555

een klein glazen 'aquarium', dat ter verduidelijking van de gespreksstof was opgesteld, zo'n experimenteel geënsceneerd gebeuren. Een oningewijde als VU-magazine was er zodoende met eigen ogen getuige van, hoe een mannetjeswolfsspin uiting pleegt te geven aan zijn diepste roerselen en hoe een vrouwtjeswolfsspin daarop kan reageren. Met andere woorden: na enige duwtjes met de balpen van drs. Dijkstra bleken de mannetjes bereid hun 'baltsgedrag'\t demonstreren, dat na enige tijd uitliep op een copulatie (paring).

Geen web Eerst enige 'technische gegevens' over de wolfsspin. In tegenstelling tot veel andere soorten, maakt de wolfsspin geen web. Hij vangt zijn prooi niet, door rustig in een web te zitten wachten, maar hij jaagt, dat wil zeggen: aangenomen wordt, dat hij zich verdekt opstelt en wacht tot er een prooi (kleine vliegjes, bij de VU krijgt hij voornamelijk bananenvliegjes te eten) langs komt. Kleine wolfsspinnen komen omstreeks juni-juli uit het ei-cocon. Voor de winter vervellen ze enige malen. Nog net niet volwassen gaan ze de winter in. Het volgend voorjaar hebben ze de eind-vervelling. De wolfsspin is dan (april-mei) volwassen en gaat de periode in, die de speciale interesse heeft van drs. Dijkstra. De periode namelijk waarin contacten tussen mannetjes en vrouwtjes tot stand komen. Daaraan moet worden toegevoegd, dat aan de VU deze tijdsindeling niet per se behoeft te worden gevolgd. Door de spinnen 'koud te zetten', bij een temperatuur van ongeveer zeven graden Celsius, kan de ontwikkelingsperiode naar believen worden verlengd. Zo is ver-

In het onderzoek naar het gedrag van de wolfsspin rond diens paring werd onder meer nagegaan wat de prikkels zijn die het baltsgedrag opwekken; de prikkels die het baltsgedrag doen overgaan in copulatoir gedrag; van de zijde van het vrouwtje werd nagegaan welke elementen in het gedrag van het mannetje haar ertoe brengen te gaan paren. Om die prikkels stuk voor stuk te onderzoeken moesten ze één voor één worden uitgeschakeld. Zo kwam bijvoorbeeld aan het licht, dat het visuele aspect van het baltsen wel degelijk van belang is voor het vrouwtje, hoewel ze ook tot paring kan komen zonder dat ze het mannetje kan zien. Het omgekeerde bleek ook waar te zijn. Alleen al door het zien van een baltsend mannetje - het waarnemen van trillingen ('gehoor') was uitgeschakeld - bleek het vrouwtje ook tot paren bereid. Met dit soort experimenten slaagde men erin een genuanceerd beeld te krijgen van de verschillende factoren die in baltsgedrag werken. Het baltsen van mannetjes in aanwezigheid van vrouwtjes heeft, als alles goed gaat, niet alleen een copulatie tot gevolg. Er is nog een belangrijk ander verschijnsel mee verbonden. Baltsen wekt agressief gedrag op bij andere mannetjes. Tussen mannetjes onderling kan ook zonder aanwezigheid van vrouwvolk agressie ontstaan, bijvoorbeeld wanneer (de twee mannetjesspinnen die, samen met de temperatuur toeneemt en de spinnen acéén vrouwtje zijn samengebracht op een tra- tiever worden, maar die is dan toch minder pezium-v ormige steen in de glazen bak, zijn hevig dan wanneer er vrouwtjesspinnen in nog niet bereid hun baltsgedrag te demon- het geding zijn. Het agressief gedrag (voor streren. Om de dieren zoveel mogelijk op de het gemak wordt 'agressief gebruikt; eigensteen te houden heeft men de bak onderin lijk zou er 'agonistisch'- gedrag tussen aanval van water voorzien. De spinnen zijn bezig en vlucht - moeten staan) betekent niet, dat te poetsen. Voorlopig is er nog weinig te mannetjes daadwerkelijk met elkaar slaags raken. Zoals vrijwel overal in het dierenrijk. beleven.)

klaarbaar dat aan de VU in november een spinnenritueel kan worden waargenomen, dat eigenlijk thuishoort in het voorjaar. Vrouwtjesspinnen zijn vrij gemakkelijk te onderscheiden van mannetjes. Niet alleen zijn vrouwtjes groter, maar ook hebben de tastertjes ('palpjes') vooraan het kopborststuk een andere vorm. Bij mannetjes hebben deze palpjes onder meer de functie van 'secundaire copulatie-organen'. Wanneer hij volwassen geworden is, maakt hij één zeer klein webje waarop hij een druppeltje sperma deponeert. Dat zuigt hij op in de palpjes. Bij de paring worden de palpjes in contact gebracht met de geslachtelijke uitgang van het vrouwtje. Wanneer het mannetje gaat baltsen voor het vrouwtje is het opnemen van het sperma in de palpjes al gebeurd. 'Baltsen' is een in het dierenrijk veel voorkomend verschijnsel, waarbij het mannetje door zich op een bepaalde manier te demonstreren te kennen geeft dat hij toenadering zoekt tot vrouwtjes met de bedoeling te paren. Het wolfsspinmannetje baltst door eerst één palpje, later ook het andere, in een soort 'Romeinse groet' te heffen en het vervolgens trillend weer te laten dalen. Dan blijft hij meestal een poosje onbeweeglijk zitten, om vervolgens kleine pasjes te gaan maken, afgewisseld met een palp-standQe).

35

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen