VU Magazine 1973 - pagina 343

ren te behalen, toch anders tegen de zaak aan te kijken. Zo zond de Westindische Compagnie in 1926 reeds een schip naar Angola teneinde daar 'eenighe swarten in te handelen', maar twijfel leefde nog wel of dit bedrijf wel in overeenstemming was met de protestants-christelijke leer.

Staten De gespreksonderwerpen tussen de leden van de Staten-Generaal moeten tussen 1625 en 1637 van nogal ongelijksoortig gehalte geweest zijn. Elke drie maanden kreeg men een aflevering toegezonden van de bijbelvertaling in het Nederlands waartoe in 1625 opdracht was gegeven; in diezelfde periode viel ook de godsdienstige discussie over de slavernij. Prins Johan Maurits had echter vanuit de op de Portugezen veroverde gebieden in Brazilië laten weten, dat de suikerplantages daar niet winstgevend dreigden te worden, als hij niet vanuit Afrika een 15.000 slaven toegezonden kreeg. En welke ondernemer kan de harde wetten

ii<i

der economie negeren? In zijn boekje " f Geeste/yck Roer vant Coopmansschip' reikte ds. Godfried Udemans een argument aan, waarmee winststreven en christelijke leer konden worden verzoend in dit opzicht. Slavernij en slavenhandel boden een kans om een groot aantal 'onbedorven heidenen' tot de 'juiste religie' te brengen als tegenwicht tegen het grote aantal Spaanse en Portugese slaven dat onder 'paepsche' invloed was gebracht. Slavernij was een mogelijkheid om een aantal zwarten het 'ware geloof' bij te brengen. Zo kon je 't ook zien. Bezwaren tegen slavernij van de zijde der predikanten werden opgegeven en zo besloten de hoogmogende heren, nadat reeds jarenlang niet-officieel aan slavenhandel was gedaan, in 1635 een schrijven te sturen aan gouverneur Van Yperen op de Goudkust (thans Ghana) waarin hij aangespoord werd de slavenhandel te bevorderen. Het jaar daarop werden reeds 1000 slaven verscheept. In die dagen lag bij Pauwei Aertsz. van Ravesteyn de eerste druk ter perse van de gereedgekomen

B E S C ff R Y V I K

^ ""''^^ /tv' 1J5 /••/.ƒ,;/.£.•/:, of wic h e t Ivn m j q » en » i c ni. t, fc'

:. G :.i ; .

fCiüCii

tilt

7; , - ,

*;,/^ i":/,!:, ,

: ' V N ' . - I k : - " " : . - ="^

' ' p K,,:\ •.'.,

':>....:

i-i;, t ' I K .

^'f

£;cn7 ,;r.,:., i\- H • • ,„,,,,;:',v' . . ' k v r s €Sn ff»;- U.T.

i a m-

: u n ; d o c h echter

Gedeelte uit een boek dat in 1709 verscheen. Het is een brief van de opperl(oopman Willem Bosman aan de Heren XIX van W.I.C. Hij vertelt hoe het bij de slavenhandel toeging

Stempels, die In West-indië werden gebruikt om slaven te merken

Statenvertaling van de Bijbel. In het jaar 1637 toen het eerste exemplaar in luxe uitvoering aan de Staten-Generaal werd aangeboden, veroverden de Hollanders het belangrijkste knooppunt van de slavenhandel in die dagen, het Portugese kasteel Elmina op de kust van het huidige Ghana, dat tot 1872 Nederlands bezit is gebleven.

Eeuwen

zm o m 73

z o o

Het zou nog eeuwen duren voordat tot de vaderen doordrong dat het verhandelen en uitbuiten van medemensen toch strijdig > was met de bijbelse boodschap. Hun rol > in de slavenhandel is aanzienlijk geweest. 'Het zijn vooral de Nederlanders geweest, die de stoot hebben gegeven tot de massale handel in zwart 'vee', de handel, die de Afrikanen niet meer als mensen beschouwde,' aldus A. van Dantzig in zijn boek 'Het Nederlandse aandeel in de sla> venhandel'. De strijd voor afschaffing van de slavernij was daarentegen vooral een aangelegenheid van anderen, Fransen, Engelsen en Amerikaanse Quakers. Pas jaren nadat anderen daartoe waren overgegaan (Frankrijk in 1848 en Engeland in 1833) schafte Nederland in 1863 de slavernij af, onder protest van een aantal Amsterdamse belanghebbenden, die eerst aan de Tweede Kamer, later aan Koning Willem III een verzoekschrift zonden om daartoe in Suriname toch vooral niet over te gaan. Wel heeft de Westindische Compagnie er op toegezien dat bij de slavenhandel betrokkenen hun godsdienstige plichten nakwamen. Zo vermeldt de omstreeks 1675 te Middelburg gedrukte 'Instructie voor de schippers, in den dienst van de West-Indische Compagnie op den slaefhandel varende,' in artikel IV dat de gezagvoerder 'op 'f stuck van oeffeninghe der Gods-dienst goede ordre' moet 'stellen, ende besorgen, dat des morgens en des avonts de gewoonlijcke gebeden gesproken ende met goede aendacht van allen geadsisteert en bygewoont werden'. En opperkoopman Willem Bosman die jarenlang handel dreef in Elmina laat de Heeren Xen van de 'Edele Compagnie' in Holland weten: 'U.E. moet zig niet Inbeelden dat wy hier roekeloos of ligtvaardig leven, daar in zoud U.E. zig zelven bedriegen: wy zijn integendeel heel sinceer en kerkelijk, want we moeten alle dagen ter kerk gaan op de verbeurte van een halve rijxdaalder, behalven des Sondaags en Donderdaags, als wanneer de boete een geheele rijxdaalder bedraagt'. Zo stelde men zich psalmzingend gerust bij het brandmerken van de uit de binnenlanden aangevoerde slaven met het merkteken der onderneming. Willem Bosman: 'Deese handeling, geloof ik, komt U.E. wat wreed en half barbarisch te vooren; doch vermits het uit noodsakelykheid geschied,

z w c n z m

27

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen