VU Magazine 1973 - pagina 340

ge

<

X

o o z

5 m

o

door de WIC. Handel drijven was in die dagen een bloedige zaak. Gerekend was op hulp van de Afrikaanse bevolking ter plekke, maar de Portugezen - ook niet mis - hadden een prijs uitgeloofd voor elk Hollands hoofd dat op het fort zou worden ingeleverd. Terwijl de Hollanders op het strand op de beloofde hulp zaten te wachten, werden ze plotseling overvallen door een grote macht Elminezen. Enkele ogenblikken later lag het strand vol met 400 onthoofde lichamen, een zware slag voor de nog jonge handelsonderneming, want het ging toch al niet best omdat de verwachte grote winsten uitbleven. Met teksten als 'de cost gaet voor de baet uyt' probeerde men de moed erin te houden en enkele jaren later kon de WIC de eerste grote winstuitkering doen, toen in het kader van de zgn. 'eerlycke kaapvaart' Piet Hein een Spaanse zilvervloot veroverde (buit 11 /2 tot 15 miljoen gulden), uit de opbrengst waarvan het honorarium der statenvertalers moet zijn betaald. Een nieuwe poging om het fort Elmina te veroveren werd ondernomen in 1637, vooral omdat in de door Prins Johan Maurits van Nassau in Brazilië veroverde gebieden grote behoefte was aan slaven voor de suikerplantages. De Prins was er zelfs persoonlijk voor uit Brazilië overgekomen om de verovering van Elmina mee te maken. De eerste aanval werd door de Portugezen afgeslagen. Druk was de plaatselijke bevolking alweer bezig om gewonde Hollanders te onthoofden (er was evenals 12 jaar eerder weer een premie gesteld op elke Hollandse kop). Prins Johan Maurits van Nassau

toen een tweede aanval werd ingezet, die succes had. Nadien vielen nog ettelijke Portugese slavenforten in Nederlandse handen; ook bouwden we er zelf bij. Gedurende tweeeneenhalve eeuw heeft Nederland daarna een dominerende rol gespeeld op de kust van het huidige Ghana. Namen als 'Fort de Goede Hoop', 'Fort Leydzaamheyd', 'Fort Amsterdam', 'Batensteyn' en 'Fort Nassau' herinneren in Ghana nog aan dit stuk vaderlandse geschiedenis, dat eerst 100 jaar geleden werd afgesloten, toen in 1872 de forten werden verkocht aan Engeland.

Vergeten

Europese handelaars kopen een slaaf van Afrikanen. Negentiende-eeuwse gravure van Mayer

Met name de afschaffing van de slavenhandel in de vorige eeuw, deed de Nederlandse belangstelling voor handeldrijven in deze contreien afnemen. C. L Temminck Groll schreef november 1968 in het Bulletein van de Nederlandse Oudheidkundige Bond: 'In ons land is men praktisch vergeten dat er ooit banden met dit deel van de wereld zijn geweest. Mogelijk tieeft de vroegere relatie met de slavenhandel, die in de loop van de zeventiende eeuw de handel in goud ging voorbijstreven en die duurde tot in de beginjaren van de negentiende eeuw, gemaakt dat deze episode grotendeels uit de geschiedenisboekjes verdween.'

Stuwplan van de 'Brookes'. Dit schip was Ingericht voor het vervoer van 421 slaven, maar het werd voor 700 slaven gebruikt

Sfavernij Was goud aanvankelijk het belangrijkste exportartikel van Ghana, later werden dat de slaven. Eeuwenlang is de Ghanese economie vooral daarvan afhankelijk geweest. Hoe kwamen de Europeanen aan slaven? Aanvankelijk hebben de Portugezen zelf expedities uitgerust om dorpen te overvallen, later sloten zij bondgenootschappen met stammen die met andere in oorlog gewikkeld waren om zich te verzekeren van slaven als krijgsbuit. Weer later (in de periode waarin de Nederlanders erbij betrokken raakten) bleven de Europeanen in hun forten aan de kust en was de aanvoer van slaven geheel een zaak van Afrikaanse vorsten, die ze ver uit de binnenlanden aanvoerden in de beruchte slavenkaravanen. Slaven werden krijgsgevangenen in de vele onderlinge oorlogen der Afrikanen, bewoners van overvallen dorpen en voorts allen, die de met de Europeanen handelende vorsten liever kwijt dan rijk waren vanwege het een of andere vergrijp. De slaven werden geleverd in ruil voor Europese produkten zoals tabak, drank, ijzeren potten, bedden, textiel en - na 1650 - vooral vuurwapens. In het bijzonder de levering van het laatste artikel bevorderde de onderlinge oorlogen - en daarmee de aanvoer van slaven - der Afrika-

24

nen sterk. Er ontstond toen ook een 'must' voor het deelnemen aan slavenhandel. Wie geen vuurwapens had verworven (in ruil voor slaven) liep het risico door anderen te worden overvallen en als slaaf te worden verkocht. Hoewel de Europeanen eeuwenlang geen neigingen vertoonden zelf het binnenland in te trekken, was hun commerciële activiteit aan de kust van grote invloed op de economische, politieke en sociale structuur van het land. Aan de kust ontstonden tal van kleine handelsstaatjes, in het bin-

Slavenopstand aan boord van een slavenschip

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen