VU Magazine 1976 - pagina 182

Ii^ magadne 4 nisatorisch of geestelijk. Men zou ook een gesprek op hoog niveau met de CPN kunnen aangaan, dat echter van deze zijde, gezien recente uitlatingen in de Waarheid, w e l niet geambieerd zal worden. De bittere praktijk van de laatste 30 jaren in Europa leert dat communisten overal waar zij in de minderheid zijn, een zekere loyaliteit in acht nemen, maar in een machtssituatie is hun deze loyaliteit onmogelijk, omdat de collectieve dwang van de partijdiscipline elke afwijkende stellingname onmogelijk maakt, op straffe van vrijheidsberoving: tactische tolerantie in een situatie van onmacht; praktische intolerantie in een machtssituatie. Dit is méér dan opportunisme: men eist democratische rechten op grond van de principia van democratische instellingen; men weigert dezelfde rechten op grond van eigen principia over naar en zodra als men de macht in handen heeft. Het behoort tot de typische communistische tactiek om elke principiële stellingname door anderen als intolerantie, als repressie van anti-vrijheidsgezinde machten voor te stellen. Door elke VU-medewerker behoort deze tactiek als onwaardig van de hand te worden gewezen. Is dat voor hem mogelijk bij loyaliteit aan de partij, die tegenstanders alleen als tegenstanders van de vrijheid, van de „bevrijding der onderdrukten" kan zien en behandelen? (Men beluistere de CPN voor radio en TV in de zendtijd voor politiekepartijen). 4. De eerlijkheid gebiedt te constateren dat er onder de huidige omstandigheden een tendens schijnt te zijn, die élke bezinning opgrondslag, doelstelling, motief als niet ter zake doende afwijst, in een graag gehanteerde tegenstelling: politiek handelen tegenover wetenschappelijk (of wijsgerig) denken. Indien men ervan uitgaat, dat alleen praktische doelstellingen ter zake doen, kan men met een zekere schijn van recht het bijbelse ,,recht der armen en verdrukten" en het communistische „recht van het proletariaat" met elkaar verbinden of zelfs identificeren. De VU gaat er van uit (en is gebonden aan de erkenning) dat Nederland een denrocratische rechtsstaat is. Waar de grenzen tussen gerechtvaardigde kritiek op deze rechtsstaat en ontkenning of aantasting van haar grondslagen kan worden uitgewist (en de communistische ideologie eist dat), daar is verdediging van die grenzen recht en plicht. 5. De roep om gerechtigheid in sociaal-economische verhoudingen is — van wóar zij ook gehoord wordt — ieder christen sympathiek. Vanuit de VU-doelstellingen kan deze gerechtigheid nooit losgemaakt worden van de erkenning dat de menselijke vrijheid geworteld en gegrond is in de liefde tot God en de naaste, die de grondwet van het menselijk bestaan is. Dit sluit elke ideologische indeling van mensen in sociale klassen uit. Het historisch materialisme is in wezen geloof in de geschiedenis als zelfverwerkelijking van de gerechtigheid, waarin de mens nolens volens meegetrokken en betrokken wordt. Tegenover de correlatie van historische noodzaak en gerechtigheid staat de correlatie van de door God gegeven verantwoordelijkheid tot gerechtigheid. 6. De ontkenning van de ,,waardevrijheid" van de w e tenschap behoort tot de basisuitrusting van de VU èn van de communistische ideologie, ook in haar n e o m a r xistische versie. Deze ontkenning kèn een gespreksbasis vormen, opdat men beginselvastheid niet verwarre met intolerantie. Vanuit de CPN-doelstelling gezien kèn de ambitie van haar geestverwanten om de VU mee te besturen of aan haar te doceren niet anders worden uitgelegd dan als tactische manoeuvre of als inconsequentie.

Het is m.i. zaak van eerlijkheid om bij benoemingsprocedures deze gevoelige punten open te bespreken. Daarbij zal elke schijn moeten worden vermeden, alsof het om klein menselijke („burgerlijke") achterdocht gaat in plaats van om oprechte bezorgdheid voor het christelijke karakter van de VU. In breder verband lijkt mij dan ook een discussie met het neo-marxisme op ander niveau dan dat van de ad hoc politiek van alledag voorde VU niet alleen onvermijdelijk, maar zelfs wenselijk. Daarbij zal echter ingecalculeerd moeten worden dat de kring waaruit de VU is ontstaan, zelden heeft uitgemunt in een hoofse stijl van discussie met tegenstanders, en liever over hen sprak dan mèt hen. Eveneens zal moeten worden ingecalculeerd dat vooral in het huidige studentenklimaat emotie en inzicht niet steeds evenredig vertegenwoordigd zijn. ^ i s t in een zaak die zo zeer het bestaan van de VU raakt, is het trouwens onvermijdelijk dat de emoties een rol meespelen. En in een zaak als deze is het gespreksklimaat minstens even belangrijk als, en zelfs bepalend voor het gesprek zelf. Hier zijn moeilijk algemene uitspraken te doen. Wel moet — op grond van de neomarxistische visie en methode — gevreesd worden, dat elke uitspraak van de zijde van niet-marxisten ,,vertaald" en gehoord zal worden als, uiting van „ b e l a n g e n " , resp. eigenbelang. Dit vereist van de gesprekspartner van het neo-marxisme een maximum aan incasserings vermogen, een eindeloos geduld en een volhardend pogen oin door te dringen tot de kern van de zaak, d.w.z. tot de vraag w a t men van de mens d e n k t 7. Waarschijnlijk is deze antropologische vraag de enige waarop het neo-marxisme zich aangesproken weet. Er is activisme, „actief etisjisme", als pendant en begeleidingsverschijnsel van het weigeren van „ d e n k w e r k " zelfs van kritisch denkwerk, maar daarin en daarachter de totale afwijzing van bestaande politieke, sociale, economische (en sexuele) verhoudingen, opkomend uit een behoefte aan weerstand tegen wat men als onmenset^k ervaart. Deze weerstand zal positief moeten worden gewaardeerd, ook al kiest men de verkeerde kanalen om deze weerstand kenbaar te maken. Ongefundeerde, maar emotioneel verankerde afweer en afkeer kan echter nooit de plaats van de kritische analyse innemen. Deze uitspraak richt zich zowel tegen de gesprekspartners als tegen onszelf. Maar het is onmiskenbaar een trek die onze huidige cultuursituatie typeert: vlucht uit de kritische analyse in de emotionele ,,totale" afwijzing. Daarom zou de weg van de totale afwijzing, de totale weerstand in feite w e l eens de weg van de minste weerstand kunnen zijn. Nooit eerder hebben psychologische modellen en begrippen zulk een grote plaats ingenomen in de politieke discussie. De totale afwijzing van een politieke en sociaal-economische werkelijkheid heeft de aantrekkingskracht, het gemak en ook de euphorie die elke vlucht in de utopie kenmerkt. Er zit iets van het „credo quia absurdum': ik geloof omdat het zo absurd is. Het absurde is alleen aantrekkelijk voor w i e de werkelijkheid niet (meer) tegemoet w i l (kan) treden in al haar complexiteit, tegenstrijdigheid, mengsel van goed en kwaad. Ook terwille van een eerlijk (en naar ik meen bijbels te funderen) realisme zal men hier een duidelijk standpunt moeten innemen, dat w e l rechtdraads tegen gevoels en denkklimaat van vele jongeren (en ook ouderen) ingaat, maar niettemin heilzaam is. Daarbij zal men m.i. een ,,inhoudelijke stellingname ' die tot op déze achtergronden van de dagelijkse actualiteiten doorvraagt, niet kunnen ontgaan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen