VU Magazine 1976 - pagina 66

MU magaziitë 20

^

,,DrukfabrJek"

realisering van de vrijheid van meningsuiting in ons land, nooit gegeven is en misschien ook niet gegeven worden kan. Wél doet de concentratietendens het vermoeden rijzen, dat w e gevaarlijk dicht het punt naderen, waarop de mogelijkheden om devrijheidvan meningsuiting gestalte te geven ernstig bedreigd worden. Ook de op lag e-cijfers van dagbladen over het afgelopen jaar, zoals het blad „De Journalist — orgaan van de Nederlandse Vereniging van Journalisten — die in oktober 1975 publiceerde, geven voedsel aan die bezorgdheid. Over de periode '74-'75 constateert dit blad slechts een groei van het totaal aantal dagbladlezers van 17.000. Het jaar daarvoor bedroeg deze groei nog 100.000. Weliswaar vertonen zowel de Telegraaf en het Algemeen Dagblad als NRC-Handelsblad en de Volkskrant een groei van het aantal abonnees, maar, aldus de Journalist, „deze groei wordt bekostigd voornamelijk uit een herverdeling, veel meer dan uit een magere totale groei" EenherverdeVrng, waar „in belangrijke mate de verdwenen Tijd en de Kwartetbladen voor tekenen." De Journalist vraagt zich mede daarom bezorgd af, of er niet gesproken moet worden van een „ontlezingsproces"datzich vooral bij jongeren en het meest onder de ongeschoolden onder hen voordoet. We kunnen het erover eens zijn dat de voortgang van een dergelijk proces volstrekt onwenselijk is. Niet alleen vanuit het oogpunt van journalistieke broodwinning, maar meer nog met het oog op maatschappelijke ontplooiing en sociale participatie, waartoe de media mede het middel vormen.

Verscheidenheid Steeds weer duikt in discussies over ontwikkelingen in de dagbladpers het argument op, dat afname van het aantal zelfstandig geredigeerde dag- en weekbladen de verscheidenheid, de pluriformiteit binnen de pers doen afnemen. „De massamedia vormen op grond van hun informatieve, commentariërende en kritiserende functies

en als middelen voor cultuurvorming niet alleen een construerend deel van de democratie, zij zijn het hart van de openbaarheid zonder welke onze maatschappij niet volgens de geldende opvattingen, regels en doelstellingen kan functioneren. Die maatschappij is veelzijdig en veelvormig. Zij vertoont zich niet als een gesloten sociaIe en culturele eenheid en functioneert evenmin als zodanig. Daarom ook dient aan het functioneren van de media de eis te worden gesteld, dat zij de nnaatschappelijke pluriformiteit weerspiegelen en aan bestaande behoeftepatronen zoveel mogelijk beantwoorden. Er dient een kader te zijn waarin de verscheidenheid, dus de keuzemogelijkheid van informatie, gewaarborgd wordt." I n dit citaat uit de medianota, gaat Van Doorn uit van het principe, dat er in ons land nog altijd zeer van elkaar verschillende politieke, maatschappelijke en levensbeschouwelijke stromingen te vinden zijn, en dat informatievoorziening en meningsvorming vanuit 't standpunt en de visie van deze stromingen gewaarborgd blijven moet. En blijkbaar loopt dit fundamentele democratische principe op het moment gevaar:„£eAJ beleid dat zich ten doel stelt de spreiding van kennis te bevorderen, dient er zich van bewust te zijn, dat er duidelijke aanwijzigingen zijn vooreen rechtstreekse bedreiging van de verstrekking van informatie en derhalve van de vrijheid van meningsuiting." Vanuit economisch oogpunt bezien valt het grootste gevaar voor de verscheidenheid nog te duchten van het toenemend aantal fusies en liquideringen van, met name dagbladen. Maar ook indirect vormen economische factoren een bedreiging voor deze pluriformiteit. Het streven van persondernemingen naar winst en het daartoe hanteren van louter getalscriteria, in dit geval advertentiebezetting en het aantal abonnees, leidt tot verlies van „het eigen gezicht" vanvele persorganen. De nivellering, die onder dwang van deze getalscriteria tot stand komt, doet — ongeacht het aantal persorganen — afbreuk aan de feitelijke verscheidenheid. Immers, het bestaan van een groot aantal dagbladen w i l nog geenszins zeggen dat er ook sprake is van een grote mate van verscheidenheid. Meerdere kranten, die een kwalitatief gelijksoortig produkt op de markt brengen, leveren, afgezien van mogelijk economisch rendement, geen wezenlijke bijdrage tot deze, voor onze democratie onontbeerlijke pluriformiteit.

Koopwaar Na dit alles mogen w e w e l zeggen dat er verschil is tussen „leeswaren" en „vleeswaren", tussen slagers die het wel en journalisten die het niet naar den vleze gaat en dat de vergelijking, gehanteerd inde inleidende allegorie, een scheve vergelijking is. De boodschappen die de media overdragen, zijn wezenlijk anders van aard dan welk (commercieel) produkt ook. „De concentraties bij de dagbladpers vormen een bedreiging van de uitingsvrijheid", zo vermeldt een publikatie van het Nederlands Gesprek Centrum,'getiteld „Uitingsvrijheid". „Het opheffen van een gloeilampenfabriek betekent niet, dat het Nederlandse publiek vervolgens van het verstrekken van gloeilampen verstoken zal blijven. Het opheffen van een treinverbinding tussen twee plaatsen brengt wel met zich mee een ernstige en in voorkomende gevallen ontoelaatbare teruggang van 't voorzieningsniveau op het gebied van het transport in een bepaalde regio. Het opheffen van een krant kan vergelijkbare consequenties hebben doordat de informatie vervolgens in toenemende mate langs dezelfde kanalen binnenkomt en de geestelijke verscheidenheid dientengevolge in afnemende mate kan worden gewaarborgd." Bovendien is het onjuist te menen dat het streven naar

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen