VU Magazine 1977 - pagina 459

IZI magazine 17

Samenleving moet een zekere sturing kunnen uitoefenen

toe willen, m.a.w. welke ontwikkelingen vinden we ongewenst, welke ontwikkelingen vinden we gewenst, ook al zit daar wellicht een miniem risico aan vast. Het gaat er hierbij om of wij dat risico aanvaardbaar vinden. Ik wijs er overigens op dat bij bijna alle activiteiten in de samenleving een zeker risico aanwezig is. Wie zich laat vaccineren, loopt risico, wie zich in het verkeer begeeft, loopt risico etc. etc. Het bepalen van wat gewenste ontwikkelingen zijn en welke niet, heeft ethische aspecten, immers het gaat daarbij om wat goed is, om wat niet goed is. Een ethische bezinning dient echter zo fundamenteel mogelijk te zijn. Nu ben ik geen filosoof of ethicus, dus zó fundamenteel kan mijn bezinning nu ook weer niet zijn, maar toch zal ik proberen enkele uitgangspunten aan te dragen. Een ethische bezinning kan vanuit verschillende invalshoeken geschieden. Op de eerste plaats kunnen we de technologische en wetenschappelijke ontwikkelingen bezien, beoordelen vanuit het zelfbehoud, vanuit het behoud van de mensheid, eventueel ook vanuit het behoud van welzijn. Nieuwe ontwikkelingen mogen geen gevaar inhouden voor het voortbestaan van de mensheid. Op de tweede plaats kunnen we als uitgangspunt nemen het bevorderen van geluk en het verminderen van leed en de ontwikkelingen daarop beoordelen. Op de derde plaats kunnen we als invalshoek nemen de waardigheid en de rechten van de mens, anders gezegd een menswaardig bestaan. Hier is menselijkheid doel op zichzelf. Naar mijn mening geeft de laatste invalshoek het beste aanknopingspunt met een Christelijke levensvisie. De drie uitgangspunten kunnen overigens elkaar in belangrijke mate overlappen. Wanneer ik nu de nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen plaats in de kaders van een menswaardig bestaan, dan constateer ik eerst dat de activiteiten van onze samenleving vooral in het recente verleden geleid

hebben tot milieuverontreiniging, tot een dreigend energietekort en dat we nog steeds geen adequate oplossingen kunnen aandragen voor hongersnoden en vele ziekten, waaronder de erfelijke ziekten. Dit is geen reden om ontmoedigd bij de pakken neer te zitten. We mogen onze wetenschappelijke talenten niet begraven, maar we moeten ze gebruiken en in dienst stellen van het zoeken naar oplossingen van de genoemde problemen. Het is naar mijn mening dringend gewenst dat er naar oplossingen voor deze problemen in onze samenleving gezocht wordt. En als genetische manipulatie ons inzicht in de geschetste problematiek kan vergroten en zo mogelijk oplossingen kan aandragen, die leiden tot een beter, menswaardiger bestaan of zorgen voor de handhaving van een menswaardig bestaan dan mogen wij die weg niet afsnijden.

Openheid Echter, het is wel noodzakelijk dat het recombinant DNA onderzoek voortgaat op een voorzichtige, behoedzame manier en dat de rebels, de richtlijnen voor dit onderzoek worden nageleefd. Vereist is daarom dat het recombinant DNA onderzoek en zijn eventuele toepassingen in de agrarische, medische, industriële en militaire sector openbaar is en gecontroleerd kan worden. Veiligheidsvoorschriften zijn nog geen garantie voor een ethisch verantwoord gedrag. Terwille van de openbaarheid is een goede informatie-stroom van de onderzoeker naar de samenleving noodzakelijk. Het verwijt klinkt, dat wetenschE^pelijk onderzoekers de samenleving te weinig informeren omtrent hun werk. Dat is terecht, maar ik wil met nadruk stellen, dat het ook de plicht is van die samenleving die maatregelen te treffen die de informatiestroom helpen uitbreiden en verbeteren. De samenleving geeft ruimte voor het onderzoek, betaalt het onderzoek. De samenleving bepaalt de omvang van het onderzoek en kan ook in grote

hjnen de aard van het wetenschappelijk onderzoek bepalen, maar de onderzoeker dient zelf impulsen te geven, door informatie over wat hij doet, wat de resultaten zijn van zijn onderzoek en wat de eventuele toepassingsmogelijkheden zijn van de resultaten. Overigens is het volledig beheersen van de ontwikkelingen in het fundamentele onderzoek door de samenleving een onmogelijke opgave. Het is vaak niet te voorspellen of onderzoek resultaten oplevert; het is in de regel niet te voorspellen of onderzoeksresultaten of hun toepassingen potentieel gevaarlijk zijn of niet en ook het maatschappelijk nut van onderzoeksresultaten is vaak op korte termijn niet vast te stellen. Toch zal de samenleving een zekere sturing moeten kunnen uitoefenen, nadat zij eerst vastgesteld heeft wat zij als gewenste resp. minder gewenste of ongewenste ontwikkelingen beschouwd. In het geval van genetische manipulatie waren het de wetenschappelijke onderzoekers zelf die maatregelen voor hun onderzoek hebben voorgesteld. Het lijkt voor de toekomst beter dat een raad in het leven wordt geroepen, die niet alleen bestaat uit vertegenwoordigers van de exacte wetenschappen, maar ook juristen, medici, maatschappij-wetenschappers etc. De raad zou tot taak moeten hebben nieuwe technologische en wetenschappelijke ontwikkelingen te constateren, te evalueren en indien nodig vooruit te lopen op die ontwikkelingen om ze in goede banen te leiden. Ook zou een dergelijke raad een goede en juiste informatie van de samenleving over nieuwe ontwikkelingen kunnen stimuleren. Informeren van de gemeenschap is belangrijk en ik hoop daaraan mijn steentje te hebben bijgedragen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen