VU Magazine 1977 - pagina 281

1^ magamte 15

r vredigen zal vaak gedoemd zijn te falen. Het was niet voor niets dat De Gaulle wanneer hij het had over de Verenigde Naties bij voorkeur sprake over .,cette chose". Liefde komt voort uit, en voldoet aan, een drang naar zelfverwerkelijking. Gebrekkige liefde, liefde die zich vastklampt aan iets of iemand zijn vervreemdingsverschijnselen, evenals de liefde die vooral ten koste gaat van anderen. Ten diepste komen deze gebrekkige vormen van liefde misschien voort uit een gebrek aan eigenliefde. Als dat zo is dan moet de bestrijding van de macht en zijn effecten ook niet gezocht worden in een oproep tot zelfverloochening en een gebod tot naastenliefde, maar veel eerder in het doen onderkennen dat de macht die wordt uitgeoefend voortkomt uit een legitieme drang naar zelfverwezenlijking maar met een gebrek aan liefde voor zichzelf. En hierbij gaat het niet in de eerste plaats om personen, om een lief zijn voor Nixon of Paus Paulus. ,,Wer sich selber hasst, den haben wir zu fürchten . . ." Het is aan psychiaters om uit te maken of deze heren door een gebrek aan eigenliefde worden gedreven. Voor de politiek is dit echter minder interessant. Dan kunnen zij, wanneer zij, om wat voor reden dan ook, al te veel schade aanrichten maar beter van hun hoge post verdwijnen. Veel belangrijker in dit verband is dat zij naar boven komen in en aanvaard worden door collectiviteiten bestaande uit miljoenen mensen die deze macht mogelijk maken, voor een groot deel omdat zij het allemaal niet kunnen overzien, maar ten dele ook omdat zij uit een zelfde zelfvervreemding hun manier van machtsuitoefening nog mooi vinden ook. Passies kunnen alleen worden opgeheven door andere passies, zegt Spinoza. Maar brengt hij ons daar echt veel verder mee? Als het betekent dat men zich niet aan één object moet vastklampen en men zijn emoties tegelijkertijd best mag richten op die ,,verre naaste", accoord. Dat is ook de strekking van dit betoog. Maar in zoverre er een fatalisme uit deze uitspraak spreekt, dat de mens alleen in staat zou zijn van de ene passiviteit in de andere passiviteit te rollen, dan biedt dit toch een weinig inspirerende ethiek.

itcn

5nve\oppe n in open srzende' Xeverzcjaan.

^n.sterdan>

naaro

.„evoordeprnsvan a\s abonnee op

ïigev« ach^-

ekening^ datunv

Een belangrijk, zo niet het belangrijkste, aspect van de volwassenwording van misschien ieder mens is dat hij zelfstandig moet worden ten opzichte van de ouderfiguur waarmee hij zich als kind heeft moeten identificeren. Vaak zijn dit tyrannieke vader- of moederfiguren, die de tyrannic van hun echtgenoot of hun vader- of moederfiguren - dit kan teruggaan tot ver voorbij het zevende geslacht - afwentelen op hun kinderen. Het probleem van tyrannieke vader- en moederfiguren is dat zij vaak de beste bedoelingen hebben en zich van hun tyrannie over het algemeen niet bewustzijn. Het probleem van de kinderen is vaak (juist omdat zij zich identificeren met hun vader of moeder) dat zij zich van de tyrannie van dit superego niet bewust willen zijn en dat zij zo hun noodzakelijke zelfontplooiing in de weg staan. Het zou tegen al hun gevoelens van loyaliteit en respect indruisen. Maatschappelijk, in de politiek, ligt het niet anders. Ook daar wemelt het van de goede bedoelingen van de machthebbers, die zich van hun eigen tyrannie zeer zelden bewust zijn. Ook daar de identificatie van de machteloze met de machthebber, die de cirkel niet weet te doorbreken omdat hij

door zijn identificatie niet in staat is deze identificatie te doorbreken, en daardoor vaak een syndroom in stand houdt met sado-masochistische trekken. Hoe dit te doorbreken? Bij de individuele volwassenwording is het probleem dat iets neergehaald moet worden en tegelijkertijd behouden moet blijven. ,,Gooi hem of haar in de vuilnisbak, deze tyrannieke vader- of moederfiguur. Het is immers alleen maar jouw beeld van je vader of moeder'", zegt de psycholoog Fritz Perls. Toch verzet iets in de mensen zich tegen deze vuilnisbakkentheorie. En terecht. Dan heeft Fichte met zijn: ,,du bisst nicht unser Gott" hel zuiverder gesteld. Een werkelijke bevrijding van ouders en andere machthebbers komt alleen tot stand bij het behoud van het respect voor deze machthebbers als mens, maar dan werkelijk als mens, dus tot normale proporties teruggebracht. Macht is een complex van relaties dat door machthebbers en machtelozen in stand gehouden wordt. De emancipatie van de machtelozen vraagt om een verandering van identificatie bij de machtelozen. Maar ook bij de machthebbers, n.l. om een identificatie met de machtelozen. En zij zullen elkaar hierbij nodig hebben."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen