VU Magazine 1977 - pagina 155

m magazine 21 De situatie nu Door de verwerping van het regeringsontwerp is een onoverzichtelijke situatie ontstaan. In mei 1976 is het besluit van 1972 voorzover het betreft funkties in het centrale regeringsapparaat opgeheven: volgens de regering zal men nu uit moeten gaan van de uitspraak van het grondwettelijk hof uit 1975. Verder zijn een achttal procedureregels ter bescherming van de sollicitant vastgesteld. De deelstaten waar de SPD en de FDP aan het bewind zijn hanteren een zelf de gedrag si ij n. Maar in de CDU/CSU-dee<staten wordt het besluit uit 1972 nog orwerminderd toegepast. Drt kan omdat de uitspraak van het grondwettelijk hof niet geheel duidelijk is. Wel heeft de regering het standpunt ingenomen dat een houding waarbij mensen op grond van hun lidmaatschap van bepaalde organisaties bij voorbaat „ verdacht" worden in strijd is met die uitspraak, maar in diezelfdeuitspraak staat dat een van de elementen waarop gelet mag worden bij het onderzoek naar de achtergronden van een sollicitant juist zo'n lidmaatschap is. Ook de acht procedureregels ter bescherming van de sollicitant worden indeCDÜ/CSU-deelstaten niet nageleefd. In december 1976 heeft kanselier Schmidt verklaard dat de nieuwe regering van West-Duitsland, die na de verkiezingen van het najaar gevormd is, alsnog zat pogen tot een versoepeling te komen. Het politieke klimaat mag er niet toe leiden dat jonge mensen, om vooral toch maar hun sollicitatiekansen niet te verkleinen, „angsthazen" worden. De CDU/CSU heeft echter onmiddellijk duidelijk gemaakt datzij op haar oude standpunt is blijven staan.

Praktqk Wat betek ent ditalles nu indepraktijk van alledag? In de eerste plaats gaat het om een zeer groot aantal mensen. De openbare dienst omvat niet alleen het ambtenarenapparaat in engere zin maar ook de mensen die werken bij b.v. de spoorwegen, de posterijen, het onderwijs en de omroep. Zo'n 2 0 % van de in loondienst werkende bevolking van West-Duitsland behoort tot de openbare dienst. Van al deze mensen wordt niet alleen gevraagd dat zij zich van tegen de staat en de grondwet gerichte akties onthouden, maar oc* mag bij hen geen sprake zijn van een koele, gedistantieerde houding tegenover de staat en zijn grondwet. Maar een demokratische orde brengt nu juist met zich mee dat men zich kritisch ,dus ook gedistantieerd opstelt tegenover het optreden van de overheid, juist en vooral wanneer dat optreden in naam van de demokratie plaatsvindt. Demokratie is immers een woord dat nogal misbruikt wordt: men denke aan de zogenaamde volksdemokratieën en. de „geleide demokratieën " waar niet alleen de politieke zeggenschap bij een kleine elite berust, maar waar deze elite ook vrijwel niet wordt gekontroleerd door een vrije pers, onafhankelijke rechters of de publieke opinie. Erg belangrijk is dus hoe deze regels in West-Duitsland worden toegepast. Wel, de praktijk is niet altijd geruststellend. Hiervoor w e r d gewezen op de positie van de Duitse kommunistische partij. Het is begrijpelijk dat men bij de aanstelling van funktionarissen bij de staf van de bondskanselier, na de spionage-affaire-Guillaume die tot het aftreden van Brandt als bondskanselier leidde, voorzichtig Is geworden, maar waarom moet iemand als treinmachinist worden afgewezen omdat hij lid is van de kommunistische partij? Het beroepsverbod treft echter niet alleen kommunisten. Zo kon iemand geen hoogleraar worden omdat hij had opgeroepen tot financiële hulp aan medische studenten die mogelijke leden van de Baader-Meinhofgroep medisch behandeld zou hebben. Ook kwam iemand in moeilijkheden vanwege zijn lidmaatschap van een kulturele vereniging waarvan een van de bestuursleden als advokaat sommige leden van de Baader-Meinhofgroep hadverdedigd. Een andere bedenkelijke zaak is dat in de praktijk het be-

roepsverbod zich vooral richt tegen linksradikalen of wat daarvoor doorgaat, terwijl personen met nationaalsocialistische sympathieën er nauwelijks hinder van ondervinden. De zuivering van het ambtenarenapparaat en de rechtelijke macht van nazi-invloeden is in Duitsland niet echt een suksesgeworden. Dat kon ook moeilijk: een te groot deel van de bevolking w a s te langdurig aan nazibesmetting onderhevig geweest Maar dan doet het w e l wrang aan als vooral jonge mensen enkel op grond van hun opvattingen uit overheidsfunkties in de ruimste zin geweerd worden, terwijl zij die het meest misdadige bew i n d uit de geschiedenis hebben gediend ongemoeid worden gelaten. Versoepeling op komst? Kritiek uit het buitenland is dan ook niet uitgebleven. Het lijkt erop dat die kritiek effekt heeft en krijgt. Zo w i l de deelstaat Bremen voortaan alleen bepaalde kategorieën van sollicitanten nog aan een onderzoek onderwerpen. Dat betreft dan sollicitanten naar funkties bij de politie, de r e c h t ^ r a a k en de veiligheidsdienst en naar funkties die als een bijzondere vertrouwenspositie te beschouw e n zijn. In West-Berlijn geldt een soortgelijke regeling al. Ook de rechterlijke macht begint in te zien dat de praktijk van het beroepsvert)od bedenkelijke kanten heeft. Dit blijkt uit een uitspraak van de rechtbank voor bestuurszakenvan de deelstaat Hessen. Bij deze rechtbank w a s Silvia Gingold in beroep gegaan tegen haar afwijzing als lerares omdat zij lid was van de DKP. De rechtbank oordeelde dat te weinig rekening w a s gehouden met haar motieven tot aansluiting bij die partij. Haar ouders hadden destijds als Joodse emigranten deelgenomen aan 't verzet van kommunisten in Frankrijk tegen het nazi-bewind. Haar aansluiting bij de DKP berustte op een gevoel van verbondenheid met die groepen die haar ouders toen hadden geholpen. Volgens de rechtbank moet met dit soort individuele motieven bij de aanstellingsprocedure rekening worden gehouden. Verder is hiervoor al gewezen op de regeringsverklaring van kanselier Schmidt van december 1976, dat de Westduitse regering een versoepeling nastreeft. Nu de Baader-Meinhofgroep is uitgeschakeld is de kans aanwezig dat een gematigder klimaat gaat ontstaan, waarin een w a t overspannen overheidsoptreden weer teruggedrongen kan worden in het belang van de rechtsbescherming van de individuele burger. Vertrouwensf unkties en veiligheidsonderzoek in Nederland Bestaat er in Nederland nu ook zoiets als een beroepsverbod? Tot ongeveer 1970 bestond er een lijst van zogenaamde verboden (beter is: verdachte) verenigingen d.w.z. verenigingen waarvan ambtenaren geen lid mochten zijn. Was men toch lid, dan kon men als ambtenaar ontslagen worden. Op deze lijst was o.m. de CPN vermeld. Thans is het lidmaatschap van een door de rechter niet verboden vereniging op zichzelf niet meer voldoende reden om een

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen