VU Magazine 1980 - pagina 110

1/ZJ magazine 20 op een informeel contact op 31 oktober ten huize van de Britse generaal Christison. Premier Schermerhorn en minister Logeman zijn woedend en reizen meteen naar Londen, waar Koninging Wilhelmina nog zit, o m de vrije hand te krijgen Van Mook te ontslaan. De Koningin weigert. Schermerhorn c.s. durven niet door te zetten, ook omdat begrepen w o r d t dat dit internationaal een erg slechte beurt zou w o r d e n . Generaal Christison belegt daarna op 17 november een eerste formele bespreking tussen Van Mook, Idenburg en baron van Asbeck en vier ministers van het twee dagen eerder gevormde kabinet-Sjahrir. Behalve de premier is aanwezig Sjarifudin, de christen-ambonees ir. Putuhena en ir. Masendur Abdul Karim. Christison vraagt of de Indonesiërs Van Mooks uitnodiging o m de informele politieke besprekingen voort te zetten accepteren, maar de nieuwe Indonesische bewindslieden houden zich op de vlakte en vragen vijf dagen bedenktijd. Ze beseffen heel goed dat niet zij, maar de enkele dagen eerder naar Djokja verhuisde Soekarno en Hatta het volk vertegenwoordigen wat betreft het Indonesische onafhankelijkheidsstreven, ongeacht wat er nu op papier staat. Christison probeert de delegaties wat onder druk te zetten door bij het begin van de schoorvoetende besprekingen de foto op de vorige pagina te laten maken. „De hele wereld zal weten dat de ontmoeting heeft plaatsgevonden", zeggen de Britten. Maar de Indonesische ministers weten dat van nu af argwanend zal w o r d e n gevolgd of ze aan de onderhandelingstafel de revolutie niet verspelen. En nooit kunnen ze zich permitteren een w i g te laten drijven tussen hen en Soekarno en Hatta, die (mede als gevolg van Nederlandse weigering o m met hen te praten) voortaan op veilige afstand in Djokja afwachten wat de voor Nederland „acceptabelen" er hebben uitgesleept. Van der Plas beschrijft 18 november het kabinetSjahrir als bestaande u\t„onbespro/(en Heden, die niets van samenwerking met de Japanners willen weten". Ze zijn voor „democratische vrijheden, bestrijding van rassenhaat,

m februari het ontslag van zijn kabinet aan; slechts omdat het onderling verdeeld Strijdend Front geen alternatief kan bieden, krijgt hij kans een tweede kabinet te formeren. De Britten, die alleen in Indonesië zijn o m de oorlog tegen Japan af te wikkelen, raken steeds dieper in het Nederlands-Indonesische wespennest verwikkeld. Ze doen hun uiterste best o m een akkoord tussen de regering-Sjahrir en Nederland tot stand te brengen. Mede daarom vertragen ze de binnenkomst van Nederlandse troepen, w a n t dat is olie op het vuur. En mede o m die reden w o r d t ook getracht de terugkeer op Java uitgesteld te krijgen van de ex-Boven-Digoel-gevangenen van voor de tweede w e r e l d o o r l o g , die Nederland bij de dreigende Japanse bezetting ijlings naar Australië heeft overgebracht. Ongeveer 60% van deze gevangenen (de ,,onverzoenlijken") in dit concentratiekamp was communist, 4 0 % nationalist. Van terugkeer van een 700-tal „ d i e hards", die Nederland zonder v o r m van proces heeft opgesloten vanaf de jaren t w i n t i g , w o r d t weinig goeds verwacht. Hun activiteit in Australië heeft al tot gevolg gehad dat Australische havenarbeiders alle Nederlandse schepen boycotten. Van Mooks poging o m hun transport nog een maand te vertragen, mislukt. Half februari gaan ze op de boot vanuit Sydney, Brisbane en Mackay, maar op verzoek van de Britse bemiddelaar Sir Archibald Clark Kerr in Batavia regelt de Australische premier het, dat de „ M a n u r a " zolang mogelijk over de tocht doet en niet eerder dan 12 maart arriveert. Een Nederlander oppert nog o m de Digoelisten 'n paar weken vast te houden voor vaccinatie. De Nederlandse gezant in Melbourne vindt dat een „lumineus idee". En geopperd w o r d t ook o m ze in Soerabaja af te zetten, w a n t dan duurt het nog een tijdje voor ze Batavia hebben bereikt. Zo w o r d t in de eerste maanden van 1946 het slothoofdstuk geschreven van Boven-Digoel. Maar op 13 maart 1946 kan Sjahrir (die evenals Hatta voor de oorlog ook in Boven-Digoel gevangen heeft gezeten) dan ten slotte zijn vroegere medegevangenen verwelkomen.

realistische en economische politiek: zolang Indonesië in de kapitalistische Amerikaans-Britse sfeer ligt geen strijd tegen het kapitalisme, al zijn Sjahrir en Sjarifudin overtuigde socialisten."

Het slothoofdstuk van Bovén-Digoel „Wil men op iets anders dan een heroveringsoorlog aansturen, dan zal met Sjahrir c.s. tot overeenstemming gekomen moeten worden. En weldit is van groot belang! - voor de eerste algemene vergadering der Verenigde Volken", taxeert Van der Plas op 15 november '45. Maar ondanks de vele gematigde signalen, die het kabinet-Sjahrir geeft, w o r d t van Nederlandse kant geen vinger uitgestoken. Wel groeit het wantrouwen in de Republiek jegens de onderhandelingsgezinde Sjahrir. Tan Malakka, c o m m u n i s t doch anti-stalinist sticht het Strijdend Front, dat zich keert tegen elke onderhandeling. Sjahrir biedt 28

Bij die gelegenheid w o r d t bovenstaande foto gemaakt. Volgens I.F.M. Salim in zijn boek „Vijftien jaar Boven-Digoel" zal een deel der vrijgelatenen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen