VU Magazine 1980 - pagina 367

ni LIEVER DAN IK een boek over het (on)recht van de psychiatrische patiënt „Een patiënt mag naar huis en neemt afscheid van een verpleger: ,,Nou Kees, bedankt, hè. Blij, dat ik vceer aan de slag kan. Jij ook 't beste verder. Als ik zo es bekijk, wat jullie hier allemaal moeten opknappen... De dokter laat zich één keer in de week zien en jij mag 's avonds en in de weekends mooi de kastanjes voor hem uit het vuur halen. En de trammelant met de patiënten is voor jou. Leuke baan, hoor. Jij liever Jan ik!" Een verpleegkundige op haar beurt: ,,Je mag gerust weten" zegt zij tegen ons, ,,dat ik wel eens stiekum bij mezelf denk, heel egoïstisch, hoor: Jij liever dan ik! Ja, zo is het toch? Je bent wel Jarig, als je patiënt bent, hier. Ik hoop er nooit één te worden . . . " Deze fragmentjes uit het boek maken de titel duidelijk: ,,Jij liever dan ik". Een boek over de psychiatrische patiënt en zijn (on)rechten in de inrichting, om precies te zijn ,,Sint Willibrord" in Heiloo. als specimen van andere (de meeste?) psychiatrische centra. Het boek is geschreven door een kriminoloog van de VU, Arthur Frid, een medewerker van het Filosofisch Instituut van de VU, Pieter Ippel, en een jurist van het Nationaal Centrum voor Geestelijke Volksgezondheid te L'trecht, Paul Laurs.

De zwakste partij Het zal de argeloze lezer niet direkt uit de inleidende pagina's duidelijk worden waarover het boek nu precies gaat. Er wordt alleen gesproken over ..onze indrukken van de afgelopen jaren .. . toegankelijk maken'". Ook de meer in de psychiatrische problematiek doorwrochte lezer zal niet zoveel nieuws vinden. Toch is ,,Jij liever dan ik" een bijzonder prettig leesbaar boek geworden. Ingewikkelde termen of beschouwingen zijn vermeden en de schrijvers hebben alle moeite gedaan om het leven in een psychiatrische inrichting zo

aanschouwelijk mogelijk te beschrijven. Het leven in 'n inrichting met al z'n spanningen, konflikten en dikwijls uitzichtloosheid wordt navoelbaar voorgesteld. .,Wat zie je, wat hoor je, wanneer je als buitenstaander een psychiatrisch centrum binnenkomt? Hoe ervaren de bewoners de situatie? Hoe staan de hulpverleners daar tegenover? Een soort foto dus, een momentopname, van het leven van alledag in een inrichting". En daarin zijn de schrijvers geslaagd, niet in het minst door het vasthoudend positie kiezen voor de zwakste partij: de van veel rechten beroofde ,,patiënt".

Een noodzakelijke bemoeial Het duidelijkst komt dat naar voren in het verslag van de schrijvers over de opkomst en ondergang van een voor de patiënten aangestelde ombudsman, een jurist. De leiding van Sint Willibrord heeft hiermee een progressief klinkend en prijzenswaardig initiatief genomen. Al snel echter raakt de ombudsman in konflikt met de bestuurderen van de inrichting omdat hij het zelfbeschikkingsrecht van de patiënt vooropstelt - en dat botst maar al te vaak met de door de psychiaters gewenste voortgang van de behandeling. ,,De ombudsman blijkt, noodzakelijkerwijs, een bemoeial. Hij vraagt om verantwoording voor het nemen van bepaalde maatregelen of beslissingen. Hij wil inzagerecht in medische dossiers. Deze en andere knelpunten leiden tot moeizame besprekingen. Er is wederzijds onbegrip. Verharding van standpunten. Het voorspel tot de direkte aanleiding voor het sneuvelen van de ombudsman".

Kort geding, kort sukses Dit verhaal laat zich lezen als een spannende roman. Een onvrijwillig opgenomen patiënte protesteert tegen haar opneming, die volgens haar on-

rechtmatig heeft plaatsgevonden. Ook over de toegediende medicijnen heeft ze tal van klachten. De ombudsman praat met de behandelend psychiatervergeefs . .. De ombudsman en de patiënte zetten echter door en uiteindelijk komt het tot een kort geding. De uitspraak: de patiënte dient ,,met onmiddellijke ingang" haar bewegingsvrijheid terug te krijgen. Een groot sukses. Maar tot grote verbazing van de ombudsman en de schrijvers laat de patiënte zich nu vrijwillig opnemen. Omgepraat? De ombudsman wordt ontslagen omdat hij geen of onvoldoende rekening zou hebben gehouden met de inzichten en belangen van de behandelaars. De schrijvers worden buiten de deur gewerkt wegens .,agitatie", maar mogen later weer terugkomen. De patiënten worden amper over het ontslag ingelicht. Iaat staan over de motieven ervan. ,,Nog ettelijke weken zitten vrijdag 's morgens patiënten op de ombudsman te wachten. Vergeefs . . . "

Vreemd Dit keihard uitgevochten konflikt maakt duidelijk hoezeer de psychiatrische wereld vaak is vervreemd van werkelijkheid en maatschappelijke verandering. Dit boek bevestigt wat in tal van kommissies, rapporten en aktiegroepen is vastgesteld: de inrichting is een spiegel van de maatschappij van gisteren. Alle veelgehoorde klachten: het platspuiten, de isoleercel, de autoritaire strukturen van de inrichting en al dergelijke treurigheid komen in dit boek aan de orde. Het nut van het boek zit "em, nogmaals, vooral in de leesbaarheid, waardoor een groot publiek bereikt wordt en in het beschrijven voor de buitenstaander van het alledaagse leven in de inrichting. .,Jij liever dan ik - De psychiatrische patiënt: wat heeft hij te vertellen?" is geschreven door Arthur Frid, Pieter Ippel en Paul Laurs en is in 1980 verschenen bij Vuga-boekerij 's Gravenhage. Het boek kost ƒ 19,50. (FST) •

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen