VU Magazine 1980 - pagina 185

1 ^ magazine 7

Amerikaanse en Sowjet-leiders treden aan voor de fotograaf op de openingsdag van de topconferentie in Helsinld, augustus '75. Van links naar reciits: de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Kissinger, de partij-secretaris van de Sowjet-Unie Brezjnev, de Amerikaanse president Ford en de Sowjet-minister van buitenlandse zaken Gromyko.

het politieke of sociale systeem te bevorderen), maar vormen geen verenigde, formele organisatie. De vooi^gestane democratie met een meer partijen systeem, tot meer politieke rechten voor individuen of meer rechten voor nationale of religieuze groeperingen, of een terugkeer naar een maatschappij met een meer geprononceerd Stalinistisch regiem. Al deze actors binnen de Samizdat beweging zijn per definitie onafhankelijke bronnen en, zijn als zodanig een officieel erkende status als bijvoorbeeld rechtspersoonlijkheid ontzegd. Wettelijke acties tegen individuen als onafhankelijke bronnen worden voornameUjk gebaseerd op twee artikelen van het Wetboek van Strafrecht. Deze zijn de artikelen 70 en 190 van het wetboek van de RSFSR en gelijkluidende artikelen in de wetboeken van alle andere republieken. Hoewel handelend over dezelfde soort breed gedefinieerde ,,misdaad", in vergelijking met artikel 70 mist artikel 1901 (dat in de zomer van 1966 werd toegevoegd) het vereiste van een juridisch bewijs van intentie tot subversie en diversie. Artikel 70 vermeldt als straf een vrijheidsberoving voor een periode van maximaal vijfjaar; voor recidivisten is het maximum tien jaar met additionele verbanning. De activiteiten worden omschreven als ,,agitatie oj' propaganda, bedreven met het doel van ondermijning oj' verzwakking van de Sovjet-autoriteil, of het bedrijven van speciale, bijzonder gevaarlijke misdaden tegen de staat, of het verspreiden voor het zelfde doel van lasterlijke verzinsels die het staatkundige en sociale Sovjetsysteem in discrediet brengen, of het verspreiden, of bezitten met hetzelfde doel van literatuur met een dergelijke inhoud". Driejaar is het maximum vrijheidsberoving als bestraffing van de activiteiten die in artikel 190 vermeld worden: ,,Systematische mondelinge versprei-

ding van notoir leugenachtige verzinsels die het Staatkundige en sociale Sovjetsysteem in diskrediet brengen, of het vervaardigen of het verspreiden in geschreven, gedrukte of welke vorm dan ook van literatuur met een dergelijke inhoud". Behalve de twee vermelde artikelen zijn er nog verscheidene andere artikelen beschikbaar als legale stok om te slaan, zolang ,,de logica van het doel" regeert bij de Sovjet-rechtbanken. Zo kan bijvoorbeeld een dissident van zijn werk ontslagen worden en dan vervolgd vanwege ,,parasitisme", ernstige gevallen kunnen worden beschuldigd van ,,verraad van het vaderland", met als criterium o.a. ,,het verlenen van hulp aan een buitenlandse staat bij het bedrijven van vijandige activiteiten tegen de USSR". Aangezien officiële criminaliteitsstatistieken geclassificeerd zijn als staatsgeheim, kan het aantal politieke gevangenen alleen maar geschat worden. Onder de verschillende pogingen in die richting is die van Amnesty International, dat in 1975 een aantal opgaf van tenminste 10.000 politieke en religieuze gevangenen, terwijl het wees op het bestaan van ,,meer dan 330 gevangenissen en werkkampen die bekend staan politieke gevangenen te bevatten of in de laatste jaren te hebben bevat'". De mogelijke problemen bij een officieel proces kunnen vermeden worden met het minder opvallende gebruik van psychiatrische inrichtingen, die het bijkomende voordeel bieden vari een onbegrensde periode van ,,behandeling"". Wat betreft de slachtoffers die in bijzondere psychiatrische klinieken (d.w.z., instituten voor ,,bijzonder gevaarlijke"" psychisch gestoorde criminelen), waren opgenomen met een nog groter aantal in de gewone psychiatrische klinieken. Dankzij de samizdat activiteiten van dissidenten kunnen niet alleen Sovjetburgers elkaar informeren over de

mensenrechten situatie in hun land. ook buiten de Sovjet-Unie kan het optreden van de Sovjet-overheid op dit gebied nauwkeurig gevolgd worden. Een centrale plaats onder de ,,daargepubliceerde"" samizdat documenten wordt ingenomen door de Kroniek van de lopende gebeurtenissen, waarvan het aantal nummers inmiddels de vijftig gepasseerd is sinds het eerste nummer in 1968 in de Sovjet-Unie in circulatie werd gebracht. De Kroniek geeft regelmatig gedetailleerde informatie over processen tegen dissidenten, arrestaties, huiszoekingen en ondervragingen, de situatie in de verschillende gevangenissen, kampen en psychiatrische inrichtingen, vervolging van nationale minderheden zoals de Krimtartaren, vervolging van gelovigen en ervaringen van aspirant emigranten . Zoals in het bovenstaande is getracht aan te geven, maken de opvattingen van het Sovjet-leiderschap over ,,socialistische democratie"" een allesomvattende censuur tot een integrerend deel van dit voorgestane systeem, terwijl niet-gecensureerde uitingen via samizdat publicaties of demonstraties van dissidenten dienen te worden onderdrukt. Hoewel uit het oogpunt van een beleid ter bereiking van de communistische maatschappij een vrij verkeer van mensen en informatie binnen de Sovjet-Unie en over haar grenzen heen zeer wel te verdedigen zou zijn, zou een dergelijke situatie ook gevolgen hebben voor de huidige wijze van machtslegitimering van het Sovjet-leiderschap. Bij gebrek aan enige competitie in verkiezingen kunnen 99,9 procent uitslagen bezwaarlijk deze macht overtuigend legitimeren. De legitimering wordt dan ook elders gezocht, namelijk in de superieure toepassing van een superieure ideologie ter bereiking van een superieure toekomstige maatschappij, waarbij de eenheid van volk, partij en leiderschap een voor de hand liggende zaak is. Dit impliceert echter wel dat niet zo onfeilbaar gebleken leiders uit het verleden moeten worden doodgezwegen en elke critiek van dissidenten of buitenlandse media, of zelfs maar het ongeautoriseerd opperen van alternatieve oplossingen die sneller of efficiënter leiden tot het bereiken van de gewenste maatschappij van de toekomst, als bedreiging voor deze legitimering worden ervaren. Hetzelfde geldt voor elk geuit voornemen om te emigreren dat immers licht als een ,,stemmen met de voeten"" kan worden aangemerkt. Voor een goed be-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen