VU Magazine 1981 - pagina 271

klinken, waardoor mensen zich in de kou voelen staan. Elke groep in de maatschappij heeft natuurlijk z'n eigen jargon: journalisten, sociologen, neerlandici. Dat geldt ook voor ambtenaren. Op zich is dat niet erg als ze daarmee onderling doelmatig kunnen kommuniceren. De problemen ontstaan pas als je met die taai naar buiten treedt, terwijl je niet stilstaat bij de vraag of jouw ,,interne" taalgebruik ook ,.extern" begrepen wordt. Renkema heeft een ideetje om de verhouding tussen overheid en burgerij althans op taalkundig gebied te verbeteren: oprichting van klachtenburo's waar burgers terecht kunnen met hun onbegrijpelijke formulier of brief. ,,Die buro's helpen de mensen de brief tot 'n leesbaar dokument te vertalen en spelen gebundelde klachten door naar overheden. Intern kunnen er kursussen komen voor ambtenaren. Allemaal taken voor zo'n Kommissie-Duidelijke Taal." Die kommissie mag ambtenaren ook best eens verdedigen, vindt Renkema. ,,Het is nu eenmaal mode om ambtenaren van slecht schrijven te beschuldigen, maar heel vaak richten mensen die kritiek op stukken die helemaal niet voor de buitenwacht zijn bedoeld. We moeten waken voor kleurloze versimpelingen en onterechte kritiek." Wordt taal niet vaak met opzet verhullend gebruikt, met name door politici als ze willen voorkomen te worden vastgepind op al te duidelijke uitspraken? ,,Ja, ik denk van wel. Er is een zegswijze die luidt: ,,Er zijn politici die de taal gebruiken om te verbergen dat ze geen gedachten hebben." Het politieke taalgebruik staat in een zeer kwaad daglicht. Ik denk dat je wel eens kleurloos kompromisachtig taalgebruik krijgt waar weinig meer van te maken valt, maar ja, zó is het gangbaar." Ook Renkema kan trouwens witheet worden bij misleidend taalgebruik van politici. Ter verdediging van politici wil hij echter nog wel opmerken dat ook zij zich te houden hebben aan de regels van het politieke stelsel. Je kunt iemand in de Tweede Kamer niet voor ,,leugenaar" uitmaken, wél voor een,,geachte afgevaardigde die beweringen doet die in strijd zijn met de feiten.''

politieke uitspraken aan de kijker uit te leggen, vindt Renkema. Wanneer is taal eigenlijk begrijpelijk, leesbaar? Renkema heeft daar geen algemeen kriterium voor: ,,ln mijn ,,Schrijfwijzer" heb ik wel verdedigd dat een stuk leesbaar is als de doelgroep, de mensen voor wie het is geschreven, het kan begrijpen. Als iemand een huursubsidieformulier zonder hulp kan invullen dan heeft hij het begrepen. Zo niet, dan moet er aan het formulier worden gesleuteld. Eigenlijk zou je bij door mij bepleite taaiadviesdiensten terecht moeten kunnen voor dit soort vragen." Renkema's tijdschrift ,,Onze Taal" is

het enige met zo'n dienst. Iedereen kan er met haar of zijn vragen terecht, ,,maar dat zou veel meer moeten gebeuren." Renkema trekt een vergelijking: ,,Als je vroeger een brief moest schrijven ging je naar een klerk en die schreef hem voor je. Dat zouden nu die taaiadviesdiensten moeten doen. Als een taaiadviesdienst bovendien alsmaar mensen over de vloer krijgt met klachten over eenzelfde ambtelijke stuk, moet hij aan de bel trekken bij de verantwoordelijke instantie, met het verzoek dat stuk of die brief duidelijkerop te stellen. Je kunt echter niet in z'n algemeen-

Renkema: ,,Je kunt dat verhullend taalgebruik noemen, maar eerlijker is het om toe te geven dat ook voor politici regels gelden, waaraan ze zich noodgedwongen moeten houden." De aktualiteitenrubrieken en ,,Den Haag Vandaag" zijn er om dit soort

VU-Magazine10(1981')7riull)

245

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen