VU Magazine 1985 - pagina 16

Roelf Haan

Drukte in Delhi In het laatste oktobernummerwas dezecolumn gewijd aan een typering van wat bij onze beleidsmakers in de ontwikkelingssamenwerking de "bevolkingspolitiek" wordt genoemd. De recente historische wortels ervan zijn racistisch en voornamelijk ultrarechts. Intussen hebben we de actie "Eén \/oor/\fr//(a" gehad (gehad?), die niet in hetteken stond van de bevolkingspolitiek, maar van de voedselpolitiek en de noodhulpvoorvoedsel. Noodhulp heb ikde vorige maand de basis genoemd van de echte ontwikkelingshulp. "De structurele kant van voedselhulp", zegt Frits Eisenloeffel in zijn informatieve artikel in De Groene Amsterdammervan 28 november, " wordt helaas door ontwikkelingsdeskundigen in Europa te veel over het hoofd gezien. Zeker door de linkerzijde daarvan, die voedselhulp te vaak op geborneerde wijze afwijst, als uiting van een verwerpelijk geachte caritas-mentaliteit. Huiveringwekkend intellectueel hobbyisme, dwars over mensen en lijken heen". Van de televisie-marathon op 26 november is mij één beeld het meest bijgebleven: datvan diejonge verpleegster in Chad, die met de medische hulp aan bijna stervenden bezig was " te dweilen met de kraan open", en dat ook openlijk toegaf. Zij gaf directe verpleegkundige assistentie aan hongerende mensen die misschien de volgende maand wegens voedselgebrek definitief zouden sterven. Waarom? "Je moet dat toch doen." Wie oren heeft om te horen die hore, en doe er wat aan om de ontwikkelingssamenwerking met de allerarmsten in Afri-

14

ka de vereiste vorm te geven. Het hulpgeld dat in de wereld wordt gespendeerd aan sterilisatiecampagnes bedraagt echter meer dan het gehele internationale budget voor de gezondheidszorg. "Eén voor Afrika" ging dwars tegen de geboorte-managers in; het was daarom een veelzeggend signaal. Ik citeer Germaine Greer: de ideologie van de "bevolkingsexplosie" vormde ,,de basis voor het beleid in 1970 waarbij Indiatijdensdehongersnood voedselhulp onthouden werd". Dit is dus in de lijn van de bekende Engelse econoom van omstreeks 1800, dominee Thomas Malthus (vandaar dat deze ideologie het Neomalthusianisme genoemd wordt), die natuurrampen zoals epidemieën en hongersnoden eveneens aanwees als noodzakelijke hulpmiddelen bij de "oplossing van het bevolkingsprobleem". Germaine Greer schreef onlangs een dik boek, in het Nederlands getiteld Het lot van de vrouw. De politiek van de menselijke vruchtbaarheid. In de laatste hoofdstukken beschrijft zij op boeiende en knappe wijze het ontstaan van de "bevolkingslobby" en de gevolgen ervan, en zij doet dat met een waarnemingsvermogen dat aan veel ontwikkelingsdeskundigen helaas volstrekt vreemd is. In haarhoofdstuk "Demythe van de overbevolking", begintGreermeteen aanhaling uit de best-seller van de Noordamerikaanse bevolkingsbeperker Paul Ehriicht. Dat boek heet De bevolkingsbom (The Population Bomb). Ehrlich doet daarin eveneens verslag • van een eigen waarneming. "Verstandelijk heb ik de be-

volkingsexplosie al lange tijd begrepen, maar echt aangevoeld heb ik dit probleem pas tijdens een stinkend hete avond, die ik een paarjaargeleden in Delhi heb doorgebracht. Mijn vrouw, mijn dochteren ik gingen met een aftandse taxi naar ons hotel terug. De zittingen leefden van de vlooien en de enige versnelling die het deed was de derde. Terwijl we door de stad kropen, kwamen ik een dichtbevolkte achterbuurt terecht. De temperatuur was bovendien 35 graden en de atmosfeer bestond uit een nevel van stof en rook. Overal waren mensen. Etende mensen, wassende mensen, slapende mensen." (Volgt een beschrijvingvan hun bezigheden: buurten, ruziën, schreeuwen, bedelen, deponeren van behoeften, hangen aan bussen, hoeden van dieren). "Overal mensen, mensen en nog eens mensen. Terwijl we al toeterend langzaam doorde menigte reden, gaven stof, lawaai, hitte en de vuren waarop werd gekookt, ons het idee dat we regelrecht in de hel waren beland." Greer past op deze passage een trefzeker stukje tekstanalyse toe, dat zij van een even geestig als economisch relevant commentaar voorziet. ,,Dit is dus het probleem dat Ehrlich en zijn betaalmeesters en het lichtgelovige publiekgaan oplossen", zegt hij. "Hetbestaat kennelijk in de eerste plaats uit hitte. Sommige delen van de wereld zijn heet, en het is niet waarschijnlijk dat ze dat niet zijn alszedunner bevolkt zijn. () Alarmerenderdan hetweer was de taxi. Het feit dat practisch elke auto die ooit in Indiadeweg isopgekomen nog steeds rijdt is

waarschijnlijk onverteerbaarvooreen burgervan een land meteen automobielindustrie; erzijn echter mensen die verrukt zijn van devindingrijkheid vande Indiërs in dit opzicht. De taxi reed misschien in de derde versnelling omdatergeen andere versnelling was, maar het is waarschijnlijker dat de chauffeur de andere versnellingen niet gebruikte om benzinete besparen." Een echte achterbuurt was het verder zeker niet, waar Ehrlich terecht was gekomen: daarzou geen ruimte geweest zijn voor taxi's, bussen en vee. Het was klaarblijkelijk een stadsdeel waar veel reizigers van buiten aankwamen. "Hetwas er ook zeker niet drukker dan in Manhattan op een dag door de week om drie uur's middags: het verschil isdatzich in Delhiallemensen op straatniveau bevonden." Zo gaat Greer enkele bladzijden door, maardeze bladzijde isvol. Hetvoedselprobleem in onze wereldeconomie brengt zij feilloos onderwoorden: "Wij hebben eeuwenlang gestreden tegen de kleine boeren; wij zullen ze niet kunnen vervangen als ze verdwenen zijn."

vu-Magazine 14(1985) 1 januari 1985

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen