VU Magazine 1985 - pagina 484

Uit de Hortus

Pistachenoot 2 door Daan Smit In de vorige aflevering werd verhaald hoe een economisch belangrijk gewas — in dit geval de pistachenoot — van het ene werelddeel in het andere werd geïntroduceerd. Dat het opzetten van een dergelijke cultuur — zeker als het een houtachtig gewas betreft — veel tijd vergt en vaak grote frustraties met zich meebrengt, zal weldra duidelijk worden. Het begon allemaal met het verzamelen van zaden gevolgd door een gedegen selectie, 7-10 jaar na opkomst van de eerste zaailingen. Dat daar zoveel tijd overheen ging voordat dit kon worden uitgevoerd, vindt zijn oorzaak in het feit dat pistachenootbomen pas op oudere leeftijd, dus na 7-10 jaar voor het eerst vrucht dragen. Van de 3.000 zaailingen bleef er uiteindelijk slechts een goeddragend exemplaar over. Van deze uitverkoren boom, die de fantasienaam 'Kerman' kreeg naar de gelijknamige plaats waar men de beroemde Perzische tapijten maakt in de nabijheid van Rafsanjan in Iran, waar het zaad van origine vermoedelijk ook vandaan kwam, trachtte men d.m.v. enting op jonge onderstammen, het aantal snel te vergroten. Ofschoon de resultaten aanvankelijk niet slecht te noemen waren, werden de veredelaars na korte tijd reeds geconfronteerd met een schimmelziekte die de wortels aantastte waarna die uiteindelijk de hele boom ten gronde richtte. De enige die daar geen last van had was de geselecteerde boom 'Kerman'. Het was nu dus zaak een schimmelresistente onderstam te vinden, hetgeen uiteindelijk gelukte. Men had nu de beschikking over een goede vruchtdragende vrouwelijke plant, en een voor schimmelziekten ongevoelige onder-

400

stam. Hetgeen er nu nog ontbrak, was een goede mannelijke plant, die voor de noodzakelijke bevruchting moest zorgen. Halverwege de jaren twintig ontdekte een boer uit San Francisco op zijn erf een mannelijke pistachenoot. Pas in de jaren vijftig zou deze boom door wetenschappers als de ware partner van de vrouwelijke selectie 'Kerman' worden erkend. Een niet onbelangrijke bijkomstigheid was namelijk, dat deze mannelijke boom — die men de fancynaam 'Peters', naar zijn ontdekker gaf — naast het vele goede stuifmeel dat hij produceerde, ook nog dezelfde tijd bloeide als zijn vrouwelijke soortgenoot 'Kerman'. Hiermee waren alle hindernissen overwonnen en kon men in de jaren zestig beginnen met de distributie van gratis enthout en zaailingen (onderstammen) aan kwekers en andere geïnteresseerden. Vanaf het moment dat men de eerste — van in Iran verzamelde zaden — gekweekte zaailingen had — tot nu toe, waren inmiddels 40 experimentele jaren verstreken. Om de cultuur binnen de Verenigde

Staten te populariseren, kon men bepaalde belastingvoordelen verkrijgen, die het mogelijk maakten de lange tijd van onproduktieve jaren te overbruggen. Het zou immers 7 tot 10 jaar duren eer een boom vruchten zou geven. Het leek of er een nieuwe goudmijn was ontdekt; met name oliemaatschappijen riskeerden het en investeerden in pistachenoten; zij beplantten er enorme oppervlaktes mee. Voor 1970 waren het slechts een kleine 100 ha die in Californië met pistachenoten waren beplant; in 1976 echter waren dat al + 2.000 ha, in 1979 maar liefst 10.000 ha! Tot die tijd wist men echter nog steeds niet of deze nieuwe cultuur ooit rendabel zou zijn. De eerste noemenswaardige oogst bedroeg in 1976 nog slechts 70.000 kg, 3 jaar later maar liefst 8 miljoen kg. Met de revolutie in Iran, kwam eveneens een eind aan 's werelds grootste bevoorrader van pistachenoten, doch dit gemis kon door producenten uit de Verenigde Staten worden opgevangen. De prijs van + $ 2,50

per kg in 1978 steeg snel tot + $ 4,- per kg in 1980. De folders die er 10 jaar eerder voor moesten zorgen de nieuwe cultuur te promoten, werden door velen als „overdone" bestempeld. De ervaring leerde echter anders! Op het ogenblik zijn er in Californië alleen al een 22.500 ha beplant met pistachenoten, terwijl er jaarlijks nog eens een 2.000 ha bij komt. In 1982 bedroeg de oogst 20 miljoen kg die een waarde van + $ 60 miljoen vertegenwoordigde. Ondanks de oorlog heeft Iran zijn produktie weer vergroot en behoudt nog steeds de eerste plaats. Voor hoe lang is moeilijk te voorspellen, gezien het feit dat men in de Verenigde Staten het areaal nog steeds vergroot en de oudste bomen pas 15 jaar oud zijn, en ze met het ouder worden een grotere produktie geven. De verwachtingen zijn dan ook dat om en nabij 1990 de oogst in de Verenigde Staten een 35 of 40 miljoen kg, misschien wel 60 miljoen kg, zal bedragen, een opbrengst die men in 1929 toen men met deze hele affaire begon, nooit zou hebben kunnen vermoeden. De noot De pistachenoot zelf is omgeven door een lichte, harde, houtachtige, zich naar 2 zijden openende schaal. De zachte kern is lichtgeel met iets van groen. Het bekende pistachegroen is dan duidelijk zichtbaar. De noten worden met het omhulsel geroosterd, voorzien van wat zout en aldus gegeten. Ook vinden ze gretig aftrek in de patisserie. Cultuur Pistachia vera is een in ons klimaat niet winterhard gewas, dat overeenkomstig andere z.g. ,,Kaapse gewassen", als o.m. oleander, olijf, Johannesbroodboom, e.a. 's zomers buiten gekweekt kan worden. Van half mei tot half oktober kan een dergelijke plant in een grote stenen of plasticpot of houten kuip, buiten op een zonovergoten terras worden neergezet. 's Winters is een koele, vorstvrije plaats ideaal.

VU-MAGAZINE — NOVEMBER '85

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen