VU Magazine 1986 - pagina 76

Dr. A. Kuyper onderneemt een groote reis. (Plechtig

uitgeleide van Heemskerk, Talma, Idenburg.)

1

Komt U loch heel gauw terug! De „reconstructie" nietwaar!

Falderalderiere fa fa falderaidera!

Braakensiek gaf in 1980 de verhoudingen in de ARP-top goed weer

rondgaat in de A.R.P.-top vindt Idenburg het niet meer dan billijk om in de beurs te tasten. Het kost weinig verbeeldingskracht zich de taferelen voor te stellen die zich afspelen in Kuypers woning en die aanleiding voor Idenburg in Batavia zijn om aan zijn in Den Haag toevende vrouw het volgende te schrijven (25 juli 1915): ,,Kuyper is ver mijn meerdere en zeker niet Colijns mindere; en als hij nu ziet hoe wij in 14, 15 jaren financieel vooruit zijn gekomen en als hij ziet hoe Colijn in weinig jaren schatrijk wordt, nu dan kan ik best begrijpen dat hij ook wel eens denkt — ik had dat ook zoo wel kunnen maken. Het is niet groot — maar menschelijk. En dan, vergeet niet — datgene waaraan hij behoefte heeft: bewondering, volgzaamheid, vertrouwen, overgegevenheid — ontvalt hem hoe langer hoe meer. Ja als hij spreekt kan hij nog de honderden en duizenden door zijn machtig woord bezielen — maar zijn invloed is zeer getaand. Niet buiten zijn schuld, maar hij ondergaat het dan toch en hij heeft het te dragen. En de man is bijna tachtig! Het is niet te loochenen dat alle jongeren van Christelijken huize die in ambt of in vergaderzaal een positie innemen dit rechtstreeks of middelijk aan Kuyper te danken hebben. Als men in zijn gedachten teruggaat naar 1878 en vroeger, dan voelt men welk een omkeer grootendeels door zijn ijver en door (zijn) talent is tot stand gebracht. Colijn zou geen minister zijn geworden, evenmin als ik; ik zou geen G.G. zijn geworden als niet Kuypers actie den toestand had veranderd en bovendien als niet Kuyper ons in verkiezingstijden op het schild had gezet. Ik laat nu weder daar of het fair is om dit te herinneren — maar het feit ligt er zoo toe en het moge dan niet groot zijn, al weder het is menschelijk dat hij het niet altijd voor zich kan houden. Ik

70

heb groot medelijden met Kuyper. Hij moet lijden, dat kan niet anders, al verbergt hij het zoveel mogelijk. En al is nu in alles veel eigen schuld, daarom treft de tegenslag vooral niet minder, eer meer. De meisjes Kuyper daar heb ik maling aan. Maar aan Kuyper hoop ik trouw te blijven tot aan zijn laatsten snik. Als hij het mij niet onmogelijk maakt. En jij moet je ook maar niet te veel ergeren aan zijn kleinzieligheden. Daardoor worden zijn groote qualiteiten in evenwicht gehouden, opdat het ook hier zij: die roemt, dat hij roeme in den Heere." Dat is teneur van veel brieven die in Batavia aan een zich ergerende mevrouw Idenburg worden geschreven. „Je weet wel dat ik den persoon Dr. K. onder menig opzicht niet bewonder. Hij heeft eigenschappen die zijne groote en geniale qualiteiten wonderlijk wel in evenwicht houden, zoodat wie hem iets beter kent geheel gevrijwaard is tegen verafgoding van het schepsel in hem. Het is niet nodig dat ik over die eigenschappen uitweid. Hij heeft m.i. meer dan de defauts de ses qualités. Maar daar staat tegenover dat al wat christen is in Nederland groote verplichtingen

heeft aan Dr. K. Niemand dan hij had kunnen doen wat geschied is. Daarvoor was het noodig niet alleen iemand van groote kennis en van groote bekwaamheid, van buitengemeen talent als denker en schrijver en spreker - maar tevens iemand met een ijzeren wil, met een dikke huid en met een steenen kop. Anders had hij niet kunnen dragen al den smaad en al de vijandschap die ongeloof en modernisme en halfheid en liberalisme en socialisme over hem hebben uitgestort. Dat kan alleen iemand die zich geheel vereenzelvigt met de zaak waarvoor hij staat en die zaak beschouwt als de zaak des Heeren. Daardoor ontstaat die onbuigzame, haast zou ik zeggen, rücksichtlose geestesgesteldheid, die nooit het doel uit het oog verliest en altijd het doel bereikt. Ten koste van houwen en snauwen, van verbreking van vriendschapsbanden, van opzijwerpen wie in den weg staat, van loslaten wie niet mee wil. Ik bewonder dit alles niet: daarvoor staat mijn karakter er te ver van af; maar ik erken het. Ik erken het als het middel waardoor Kuyper heeft gedaan het reusachtige werk dat gedaan is tusschen 1876 en 1916, waardoor bewerkt is die geheel omkeer van positie voor de belijdende Christenen die onder Gods zegen in dien tijd is tot stand gebracht." Het is verleidelijk om meer te citeren uit ,,Briefwisseling Kuyper-Idenburg". Men kan met dit boek van alles doen. Tijdrovend maar zinnig is het b.v. om eens na te pluizen of ook niet echte politieke verschillen van inzicht een rol hebben gespeeld in de spanningen tussen Kuyper en de heren rondom hem. Na 1920 hadden ze geen last meer van hem. Maar was de a.r.-partij in het interbellum wel de politieke beweging die Kuyper voor de geest heeft gezweefd bij de start in de vorige eeuw? In 1918 draagt Idenburg de Deputatenrede voor die de zieke Kuyper heeft geschreven onder de titel „Wat nu?" (na de schoolstrijd). Wie het document nog eens leest, herkent er niet meteen de a.r.-partij zoals deze zich nadien ontwikkelde onder de leiding van' Colijn. D

Op de Deputateifver^derlng.

Idenburg leest in 1918 aan de anti-revolutionairen de deputalerede van de aan bronchitis lijdende Kuyper voor. De Notenkraker dicht: "Maar ach, men wil niet enkel zijn woord, zijn wil verstaan, men wil zijn stem, zijn geestdrift zijn lijfskracht ondergaan"

VU-MAGAZINE — FEBRUARI 1986

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen