VU Magazine 1986 - pagina 236

name leidde. Inzet van deze opstand was een links, bijna maoïstisch getint programma waarin nationalisme en de eis tot landhervorming een grote rol speelden. De overheid is daar toen flink van geschrokken. Zo zelfs, dat men al in '72 met voorzichtige landhervormingen is begonnen. Er werd een maximum gesteld aan de hoeveelheid grond waarover grootgrondbezitters mochten beschikken. Het land dat op die manier vrijkwam werd echter nauwelijks onder kleinere boeren verdeeld, maar kwam in handen van de staat. De nationalisatie van de theeplantages in 1975 was een tweede stap in die richting. Ook in diezelfde periode wees een onderzoeksrapport uit hoezeer de belangen van Britse plantage-eigenaren verstrengeld waren met die van de lokale, politieke elite. Alleen die twee instanties werden in feite beter van die theeproduktie. Vandaar dat de linkse partijen vonden dat de staat die handelsfunctie diende over te nemen. De Singalese elite voelde daar echter weinig voor, zodat alleen de grond genationaliseerd werd en niet de lucratieve handelsfuncties."

E

rg veel is er sinds die nationalisaties dan ook niet veranderd. De Engelse handelsfirma's hebben de touwtjes van de thee nog even strak in handen, de Singalese elite pikt nog flink wat graantjes mee en de arbeids- en leefomstandigheden van de thee-arbeiders bleken tot voor kort nauwelijks gewijzigd. Ook economisch gezien heeft het nationaliseren van de theeplantages weinig zoden aan de dijk gezet. Dat is in feit de belangrijkste stelling die uit de omvangrijke studie van Ron Rote naar voren treedt. Men vond het wel goed zoals het ging, deed geen diepte-investeringen en zag volledig voorbij aan het feit dat Sri Lanka, wat de thee betreft, in snel tempo zijn eertijds niet geringe concurrentiepositie begon te verliezen. Ron Rote: "De Singalezen hebben de theeproduktie volledig op z'n beloop gelaten; men heeft de winsten afgeroomd en in feite roofbouw gepleegd, zonder de noodzaak tot vernieuwing in te zien. Er werd niet aangehaakt bij nieuwe ontwikkelingen in de theesector. Zoals de mogelijkheden die nieuwe soorten theeplanten hadden kunnen bieden, welke een vier keer hogere opbrengst van uitmuntende kwaliteit opleveren en zelfs machinaal kunnen worden geschoren, in plaats van met de hand geplukt. Men had er geen behoefte aan: 'The system serves us well...' De plantages zijn nu niet meer dan een lege huls: het is grond en er staan theebossen op, en daar is alles wel mee gezegd. In de internationale theehandel telt Sri Lanka steeds minder mee."

De Engelsen gevoelden overigens weinig hartzeer om het verlies van hun plantages, steunden zelfs de onteigeningen financieel en anderzins. Ze waren blij dat ze er vanaf waren; de plantages leverden alleen nog maar politiek gedonder en verwijten op. De nationalisaties maakten bovendien een flexibel en minder risicodragend optreden van de theehuizen op de wereldmarkt mogelijk. Sri Lanka was allang niet meer het enige land van waaruit men thee aanvoerde: OostAfrika bleek voor de Engelsen winstgevender als theeproducent. En na al die jaren is het op Sri Lanka nog net zo als vóór de nationalisaties: de winst die er dan toch nog op de thee gemaakt wordt gaat voor een deel naar de Engelse theehandel en voor het andere deel naar de Singalese overheid die er uitsluitend het eigen electoraat mee fêteert. et nationaliseren van de theeplantages is, naar de mening van Ron Rote, vooral een daad met enige 'kosmetische' waarde geweest. „Er was in feite geen sprake van landhervormingen, maar gewoon van een overgang naar staatskapitalisme. Maar die aktie werd tegelijkertijd aan de massa verkocht als een nationalistische gebeurtenis van jewelste." Het falen van Sri Lanka, als theeproducent van de eerste orde, is niet uitsluitend te wijten aan onwil van de Singalese overheid om te investeren en nieuwe ontwikkelingen te volgen. De mislukking is, aldus Ron Rote, vooral ook inherent aan het plantagesysteem zelf. "Plantages vormen op zichzelf al een belemmering voor de ontwikkeling van een land. Een plantage kan onder bepaalde voorwaarden, mits goed gerund, wel wat opleveren, althans rendabeler zijn dan nu op Sri Lanka het geval is. Maar mijn stelling is, dat plantages als zodanig schadelijk zijn voor de economie van een ontwikkelingsland. Het zijn in zo'n land wezensvreemde elementen, gefundeerd op de gedachte van grootschaligheid, hiërarchisch denken en feitelijke slavernij. Je moet als het ware bereid zijn je eigen mensen uit te buiten, de arbeidskosten tot een absoluut minumum terug te brengen, om er nog enig profijt uit te trekken. Het past, zeker in het geval van Sri Lanka, ook niet in hun arbeidsverhoudingen. Plantages waren bij de aanvang van de theecultuur op Sri Lanka al schadelijk — grondbeslag, erosie, noem maar op —; nu zijn ze dat zeker! Ik ben ervan overtuigd dat kleine theeboeren veel efficiënter kunnen produceren, zolang je hen maar niet achterstelt wat betreft de faciliteiten die de grotere bedrijven wèl genie-

H

Uitgebrande Tamilwinkels in Colombo: "Beestachtige vervolging" 214

VU-MAGAZINE — JUNI 1986

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen