VU Magazine 1986 - pagina 225

Als de oorzaken van veel ziekten bekend zijn, kan men betere medicijnen maken

Veel geneesmiddelen bestrijden alleen de symptomen Honderd procent werkzaam, geen bijwerkingen, goedkoop en eenvoudig toe te dienen. Zo ziet het ideale geneesmiddel er uit. Helaas is dat ideale middel nog niet ontwikkeld, ondanks het vele onderzoek van universiteit en farmaceutische industrie. Eigenlijk kan men pas een goed geneesmiddel ontwikkelen als bekend is wat de precieze oorzaak is van de te bestrijden aandoening. En dat is lang niet altijd het geval. wassen, en meteen steeg het sterftecijfer. De kraamkliniek had echter genoeg van Semmelweis en ontsloeg hem. "Het is zelfs geoorloofd te beweren", schrijft Celine, "dat als Pasteur niet was gekomen om, op medisch terrein, de cultus van 'de theorie der zelfvoldaanheid' te vernietigen, als hij deze niet had bestreden met feiten die te zeer voor zichzelf spraken om ze met eenvoudige leugens te kunnen weerleggen, dat er dan geen enkele vooruitgang plaatsgevonden zou hebben, noch bij chirurgie, noch bij verloskunde."

Roeleke Vunderink In 1846 werd bij de kraamkliniek van het Weense Algemeen Ziekenhuis de dan 28-jarige arts Philipp Ignaz Semmelweis benoemd. De kraamafdeling was zeer gevreesd bij de Weense bevolking omdat het percentage sterftegevallen onder de jonge moeders bijzonder groot was. Alleen vrouwen die als enig alternatief op de straat konden bevallen, 'kozen' voor dit ziekenhuis. De kliniek bestond uit twee afdelingen: één waar vroedvrouwen bij de bevalling hielpen, en een ander waar de aanstaande moeders door medische studenten werden geholpen. Semmelweis verdiepte zich al snel in het enorm hoge aantal vrouwen dat binnen enkele dagen na de bevalling aan kraamvrouwenkoorts overleed. Ai snel ontdekte hij dat het percentage sterftegevallen in de afdeling van de vroedvrouwen lager was dan in de afdeling van de medische studenten. Hij kreeg toestemming de vroedvrouwen en de studenten te verwisselen en binnen korte tijd verwisselden ook de percentages sterftegevallen. Semmelweis had dus ontdekt dat de oorzaak bij de studenten lag. In het boeiende proefschrift van Louis-Ferdinand Celine over Semmelweis, wordt verhaald hoe de arts als een wanhopige bleef zoeken naar de oorzaak van de ziekte. Dat werd bemoeilijkt door zijn tamelijk ontactisch optreden. "In menselijk opzicht was hij een stuntel", schrijft Celine. Uiteindelijk was het de dood van een vriend die Semmelweis deed inzien hoe de kraamvrouwenkoorts zo genadeloos kon toeslaan. De vriend en collega-arts had zichzelf gesneden tijdens een lijkschouwing en werd dus met het lijkegif geïnfecteerd. Hij overleed aan een combinatie van infectie-ziekten. Dat moest het zijn, meende Semmelweis: de studenten die de zwangere vrouwen onderzochten kwamen immers regelrecht van de afdeling waar ze secties verrichtten, zonder goed hun handen te wassen! En het

VU-MAGAZINE — JUNI 1986

E

Philipp Ignaz Semmelweis

lichaam van een" bevallende vrouw is immers één grote wond. Het was dus geen wonder dat de vrouwen stierven: ze werden geïnfecteerd met het lijkegif dat de studenten nog aan hun handen hadden. En dat verklaarde ook waarom bij de vroedvrouwen minder sterfgevallen voorkwamen. Semmelweis nam direct de proef op de som en beval de studenten hun handen te desinfecteren met een oplossing van chloorkalk. Binnen een maand was het percentage sterfgevallen teruggebracht van zo'n dertig tot onder de een. Al jaren voor Louis Pasteur de bacterie 'ontdekte', wist Semmelweis dus al dat een eenvoudige hygiënische handeling de dood van vele kraamvrouwen kon voorkomen. Maar zoals wel vaker moest de gevestigde medische stand niets van Semmelweis' ideëen hebben. De studenten weigerden hun handen nog langer met chloorkalk te

en goedkoop en eenvoudig medicijn, zonder bijwerkingen en met honderd procent werkzaamheid: het ideale geneesmiddel werd honderdveertig jaar geleden al door Semmelweis ontdekt. Zelden zal met zo weinig moeite de dood van zoveel mensen voorkomen zijn. De ontdekking van Semmelweis was alleen mogelijk omdat de medische wereld een tamelijk achtergebleven gebied was, niet alleen qua kennis, maar vooral ook qua instelling. Die tijd is voorbij. Er zijn nu veel meer ziekten bekend en er zijn ook nu veel meer remedies mogelijk. Het arsenaal aan geneesmiddelen is weliswaar niet onuitputtelijk, maar in ieder geval weet men nu waarnaar gezocht moet worden. Veel geneesmiddelen doen echter niet veel meer of minder dan het bestrijden van symptomen. Men weet dat het werkt, maar vaak niet of nauwelijks waaróm het werkt. Zelfs van het eenvoudige aspirientje is niet helemaal bekend wat het doet, maar dat het werkt is duidelijk. Nieuwe geneesmiddelen worden vaak ontwikkeld, voortbouwend op de kennis en ervaring opgedaan met bestaande middelen. Soms wordt een nieuw geneesmiddel bij toeval ontdekt. Een bepaald geneesmiddel kan bij voorbeeld een bijeffect hebben waar niet op gerekend was, maar waarvan men vermoed dat het in een ander geval kan helpen. Op dit spoor wordt dan verder gezocht, en zo kan een nieuw geneesmiddel worden ontwikkeld.

203

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen