VU Magazine 1988 - pagina 387

ü öerTfdiedio-Sloi""!-"^' 'i"fi

^IrsagM*,,.^ |7;en i v e e k v o l ^paiiiiiiigr

strekken aan Tsjechoslowakije of aan de Fransen met betrekking tot hun verplichtingen tegenover dat land." Of Hitler echt geweten of slechts geroken heeft wat er op dat moment omging in Chamberlains brein, is nooit opgehelderd. In ieder geval heeft Hitler in 1938 gehandeld alsof hij het wist. Waarom Chamberlain niet ingaat op het Russische aanbod om Hitler een halt toe te roepen, blijkt ook uit deze brief. Van Sowjet-Rusland koestert hij een diepe afkeer en hij vertrouwt de Russen voor geen zier. "De Russen", zo schrijft hij zijn zuster "trekken heimelijk en sluw achter de schermen aan alle touwtjes om ons in een oorlog met Duitsland te verwikkelen." Het is het spiegelbeeld van het wantrouwen dat na 'München' bij Stalin de overhand zal krijgen. De Labour-oppositie bepleit direct in te gaan op de Russische voorstellen. "Wat Labour blijkbaar wil is een gok met mensenlevens voor een afgelegen hoek in de wereld" is Chamberlains reactie in het Lagerhuis. "Labour kijkt nooit naar het mengsel in de fles als de label maar goed is". Het is in die dagen dat socialistische oproepen tot de democratische landen om samen het fascisme bij de kraag te pakken, "oorlogszuchtig" genoemd zullen worden (in Nederland door H. Algra).

O

p 28 af3ril, kort nadat het kabinet-Blum in Frankrijk gevallen is en vervangen door het rechtse kabinet-Daladier, begint in Londen een tweedaagse conferentie tussen Frankrijk en Engeland. Frankrijk krijgt daar uitdrukkelijk geen Britse toezegging van steun in geval van oorlog. Op 12 juni verklaart Daladier VU-MAGAZINE—OKTOBER 19

niettemin dat Frankrijks verplichtingen jegens Tsjechoslowakije heilig zijn. Wel beginnen in mei de Britse en Franse ambassadeurs in Praag aan te dringen op vergaande concessies aan de Sudeten-Duitse partij. Om de druk op Praag nog wat op te voeren laat Chamberlain in de Londense woning van Lady Astor op 10 mei tegenover Amerikaanse journalisten doorschemeren dat hij grenscorrecties van Tsjechoslowakije ten behoeve van Duitsland gewenst acht. De nieuwe grenzen van het land zouden dan gegarandeerd moeten worden door Engeland, Frankrijk, Duitsland en Italië. In die maand keert Churchill zich tegen Chamberlains afwijzing van het Russische aanbod, Op een spreekbeurt in Manchester zegt hij: "In het Oosten van Europa bevindt zich de enorme macht van Rusland, een land waarvan ik de regeringsvorm verwerpelijk vind, maar dat in elk geval geen enkele militaire agressie tegen zijn buren voor heeft, een land dat ten diepste bedreigd wordt door de vijandschap van de nazi's... Wat een dwaze onzorgvuldigheid aan onze kant, als het gevaar zo groot is, om allerlei overbodige obstakels te leggen op de weg van een algemeen samengaan met de grote Russische massa om een daad van nazi-agressie te weerstaan!" (Manchester Guardian, 10 mei 1938). Als Duitsland onder de naam 'manoeuvres' half augustus 1938 anderhalf miljoen man mobiliseert, bepleit Churchill op 31 augustus bij Halifax een gemeenschappelijke verklaring uit te geven van Engeland, Frankrijk en Rusland, waarin duidelijk wordt dat er wat betreft Tsjechoslowakije één lijn getrokken zal worden. Chamberlain gaat niet op de suggestie in. Tot in de laatste weken voor München toe heeft Rusland zich niettemin beijverd om samen met 21

Uitgebreid Icreeg 'Münclien' aandacht in de bladen. Het chr. weekblad De Spiegel van 8 oktober '38 zette onder bovenstaande foto's: "Nu is mijn geduld ten e;nde" was een van Hitler's verontwaardigde uitroepen, waarmee hij in zijn rede in het Sportpalast te Berlijn het Duitsche volk tot een summum van oorlogsroes trachtte op te zweepen. Welk een tegenstelling met Chamberlain's vredelievende, maar vastberaden rede op den volgenden avond! Links: de vergadering in het Sportpaleis, een grootsche demonstratie van de Duitsche massaregie. Rechts: Duitschlands grooten op de vergadering, v.l.n.r. Goebbels, Hitler, Hess, Goering, Ribbentrop en Dr. Frick."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen