VU Magazine 1988 - pagina 70

Alles in onze samenleving lijkt te worden afgemeten aan de rationaliteit, aldus prof.dr. J.A.A. van Doorn. "Als je niet-rationele argumenten gebruikt, word je als curieus of soft gezien."

ö >

cd

o Ö

O-) 4—>

T3

J.A.A. van Doom ^ ^ Tegenwoordig lijkt ^^ alles ten dienste te ^ staan van de rationaliteit. Bij veel zaken wordt nagegaan of men de beste, goedkoopste, handigste of bruikbaarste middelen kan gebruiken voor bepaalde doeleinden. Die doeleinden als zodanig staan nauwelijks ter discussie, behalve wanneer zij worden uitgedrukt in tamelijk platte termen als welvaart, technologische ontwikkeling of snelle vooruitgang. Men kijkt alleen maar naar de wijze waarop men die doelen het best kan bereiken. In de politiek valt dat ook duidelijk te constateren. De discussie omtrent de mate van democratisch gehalte van de samenleving is stilgevallen. Er komen dus eigenlijk geen grote vragen aan bod, alleen instrumentele zaken. Dat geldt ook voor een gebied dat mij erg interesseert, namelijk de gezondheidszorg en vragen rondom leven en dood. Ook hier geldt dat het rationele als 'normaal' wordt gezien, en het niet-rationele als daarvan afwijkend. Er is eigenlijk heel moeilijk iets in te brengen tegen de gedachte dat bijvoorbeeld orgaan transplantaties een nuttige zaak zijn. Men gaat er eenvoudigweg van uit dat dat zo is, omdat er mensen mee worden geholpen. Integriteit van het menselijk lichaam, of het gevoel van nabestaanden als zij de overledene nogal verminkt onder de grond moeten stoppen, zijn niet24

rationele argumenten. Het is blijkbaar normaal om op deze weg door te gaan. Zo las ik onlangs dat er mogelijkheden bestaan om gebruik te maken van de organen van een ongeboren kind. Als het normaal is dat het lichaam wordt beschouwd als een soort voorraadmagazijn, dan kun je daarmee doorgaan. Maar waar is het einde van zo'n ontwikkeling? Wat mij opvalt is dat er eigenlijk geen rationele argumenten tegen zijn. Er zijn wel ethici die zich daarmee bezighouden, maar die denken meer in

termen van enerzijds/anderzijds. Men gaat mee in het idee dat er een afweging nodig is in termen van nut. Ik denk dat hetzelfde geldt voor onze hele technologische vooruitgang. Wat kan er tegen zijn als er meer welvaart is? Hooguit kun je zeggen dat de ontwikkeling wordt afgeremd door ecologische problemen. Argumenten als beschadiging van de ozonlaag bijvoorbeeld, krijgen wel aandacht. Sommigen menen daarom dat uit datzelfde rationeel-wetenschappelijke denken ook de contra-

argumenten zullen komen. Maar dat is lang niet altijd het geval.

N

iet-rationele argumenten maken weinig indruk. Het is tegen de stroom oproeien. Je wordt als curieus gezien, of ouderwets, soft. Er zijn allerlei uitdrukkingen die aangeven datje buiten de orde bent, want je argumenten zijn niet in cijfers uit te drukken. Ook voor het recht geldt dat, bijvoorbeeld omtrent de persoonsregistratie. Het is effectief en dus moet het worden in-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen