VU Magazine 1989 - pagina 127

de Frans-Duitse oorlog van 18701871. Onder zijn leiding is de generale staf geworden tot een "geduchte en efficiënte kern" van het Duitse leger.

T

erug in Amerika rondt Bellamy zijn rechtenstudie af. Hij start in 1871 met zijn eerste juridische zaak. Het is ook z'n laatste. De commerciële belangen in de rechtspraktijk staan hem tegen. Hij gaat in de journalistiek. Ook daar voelt hij zich echter niet thuis. In een notitie schrijft hij aan het begin van een werkweek: "Weer een week slavernij". Zodra hij financieel in staat is om zich zelfstandig te vestigen als professioneel dromer, grijpt hij die kans. Vanaf 1882 leeft hij van de

de Amerikaanse burgermaatschappij uit zijn tijd terug te vinden. Officieren vinden bij de spoorwegen goede mogelijkheden voor een maatschappelijke carrière. De spoorwegen zijn symbool voor de vooruitgang en snelle maatschappelijke verandering. De overschakeling van een wirwar van regionale netten met evenzovele tijdsverschillen (tussen New York en Boston bijvoorbeeld 11 minuten en 45 seconden) naar een net met gestandaardiseerde tijdzones in 1883, vereist een goede planning. Het is in de tijd van Bellamy gebruikelijk dat generaals, die hun diensten hebben bewezen in de Burgeroorlog, directeur worden bij spoorwegmaatschappijen. Na de fixatie op efficiëntie die onder andere voortkomt uit een diep-

industrialisatie en verstedelijking in Amerika ging het laatste kwart van de negentiende eeuw gepaard met sociale onrust. In 1881 doen 130.000 mensen mee aan 477 stakingen. In 1886 zijn al 600.000 arbeiders betrokken bij 1.500 stakingen. In zo'n situatie kan de orde en tucht van een militaire organisatie luchtspiegelingen veroorzaken.

B

ellamy moet als representant van de middenklasse niets hebben van opstand. Veel ideeën uit zijn toekomstroman komen overeen met de sociahstische leer; produktiemiddelen zijn in handen van de staat, inkomens zijn gelijk en de economie kent een systeem van centrale planning. Toch moet Bellamy niets hebben van de volgens de marxistische leer onontkoombare revolutie. In 1888 verklaart hij aan een vriend: "Ik kan het woord sociahsme niet verdragen. Voor de gemiddelde Amerikaan ruikt het naar petroleum, het roept beelden op van de rode vlag en allerlei seksuele noviteiten en een afkerige houding van God en de religie." In zijn roman laat Bellamy dr. Leete verklaren dat de 'volgers van de rode vlag' betaald zijn door de grote kapitalisten. Door chaos te veroorzaken moesten ze de Amerikanen

De Amerikaanse Burgeroorlog, door Bellamy betiteld als 'een goed voorbeeld van solidariteit'. (Scène uit de tvproduktie North and South). Foto Kippa.

Het leger heeft voor Bellamy grote aantrekkingskracht. Zijn laatste uren slijt hij, spelend met speelgoedsoldaatjes. opbrengst van zijn romans. Nu duidelijk is geworden dat Bellamy moeilijkheden heeft ondervonden zijn plaats in de maatschappij te vinden, wordt zijn waardering voor een streng geregeld maatschappelijk plaatsingssysteem met een militair karakter begrijpelijker. Het leger heeft overigens voor Bellamy tot aan zijn sterfbed grote aantrekkingskracht. Zijn laatste uren slijt hij, spelend met speelgoedsoldaatjes. Behalve in de verbeelding van Bellamy zijn militaire elementen ook in VU-MAGAZINE—MAART 19

geworteld materiahsme en de aandacht voor de aansluiting van individuele aanleg en maatschappelijke positie, komt nu de stabiliserende factor van een leger aan de orde. Want voor een leger is elke opstand een slechte opstand, zelfs een goede. Belangrijk is dat de utopie in de roman is bereikt door een industriële evolutie, de minst gewelddadige transformatie van een samenleving uit de geschiedenis. In Bellamy's tijd was het echter allesbehalve rustig. De razendsnelle

afkerig houden van werkelijke hervormingen. Bellamy moet zich hebben kunnen vinden in de 'Mient Jan Faber wordt door Moskou betaald'theorie die de ICTO (Interkerkelijk Comité Tweezijdige Ontwapening) een aantal jaren geleden heeft bedacht. Het maakt Looking Backward vooral tot een pleidooi voor een sociahsme voor de middenklasse, als alternatief voor de radicale variant van de arbeidersklasse. D Jurgen Limonard studeert maatschappijgeschiedenis en is journalist.

37

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen