VU Magazine 1989 - pagina 377

doen aan de kritische, profetische, dimensie van de christelijke traditie". Wat bedoelt hij daarmee? Wim Drees: "Veel mensen vinden de noodzaak van harmonie tussen natuurwetenschap en theologie eigenlijk vanzelfsprekend; het een moet naadloos op het andere passen. Een belangrijk bezwaar dat ik daartegen heb, is van ethische aard: ga je er vanuit dat in alles harmonie is te vinden, dan leg je alle nadruk op de wereld zoals die nu is. Met de huidige situatie ga je dan in feite accoord. En dat vind ik onjuist. Niet omdat ik tegen harmonie zou zijn of uit ben op conflict, maar omdat je in dat geval de profetische dimensie van het christendom overboord zet. "Harmoniedenken past meer in een mystieke belevingswereld: de wereld zoals die is als goed ervaren. Capra's denken is daarvan een voorbeeld: hij gaat ervan uit dat die harmonie werkelijk overal te vinden is; we kijken alleen niet goed, het is puur een kwestie van waarnemen. Er is in deze opvatting maar van één enkele crisis sprake: ons wereldbeeld deugt niet. Maar een deel van de conflicten om ons heen zijn werkelijkheid. Daar kun je je toch niet van af maken door er het kleed van een kunstmatige harmonie overheen te leggen! Er is nu eenmaal spanning tussen hoe het is en hoe het zou moeten. Daarnaar verwijst de profetische dimensie van de godsdienst, die aangeeft hoe het anders moet en die dus een kritische component vormt." bij voorstellen. En Hawking maakt onvoldoende duidelijk dat dit uitgangspunt van hem op een aanname berust. Hij raakt hier aan de uiterste grenzen van de theoretische natuurkunde, waarbij altijd allerlei filosofische noties opduiken. En dan is het eenvoudig onmogelijk geworden te beslissen dat deze theorie 'waar' is en een andere niet."

V

oor wie uit is op het serieus nemen van de godsdienst in een verwetenschappelijkte wereld, ligt het zoeken naar een of andere fundamentele harmonie tussen beider visies op het leven, voor de hand. Een al te strikt scheiden van geloof en wetenschap werkt immers alleen maar in het nadeel van de godsdienst die daardoor, als in maatschappelijk opzicht van geen belang, terzijde geschoven wordt. Drees wijst dit soort harmonisatiepogingen niettemin af. Het inpassen van oerknal-theorie en quantummechanica in het geloof, laat op den duur een godsdienst achter die met lege handen staat, ledere wetenschappelijke uitkomst is wel voor tweeërlei uitleg vatbaar. Én twistende gelovigen kunnen elkaar op basis van één en hetzelfde resultaat zodoende een triomfantelijk 'zie je well' toeroepen. Er is echter een nog diepzinniger reden waarom Wim Drees zich keert tegen de door Leibniz filosofisch onderbouwde drang om overal en in alles naar harmonie te willen zoeken. In zijn proefschrift stelt hij, dat "een theologie die harmonie met de feiten veronderstelt moeilijk recht (kan) VU-MAGAZINE—OKTOBER 1989

De godsdienst als afstandsmaat tussen werkelijkheid en Ideaal. "Dat bedoel ik. Maar we moeten dat ideaal niet voor ons uitschuiven naar een hiernamaals of zo; het gaat om hier en nu. En daarbij heeft de theologie een heel eigen, een constructieve functie: het zoeken naar een andere wereld - beter gezegd: - naar déze wereld anders. In de theologie is de vraag naar de zin van alles belangrijk, en niet die naar de manier waarop de wereld feitelijk in elkaar steekt." Hoewel Wim Drees een vurig voorstander is van een dialoog tussen theologie en natuurwetenschap, bepleit hij daarom het in stand houden van een kritische afstand tussen beide. De theologie moet naar zijn mening zichzelf blijven, zich niet klakkeloos aanpassen aan elk nieuw wetenschappelijk inzicht, en de kritische, profetische dimensie niet verwaarlozen. En de natuurwetenschap, met name de kosmologie, moet zich realiseren dat elke theorie steeds opnieuw tot uiteenlopende interpretaties aanleiding geeft. Dat is géén tijdelijk gebrek waarvoor de wetenschap vroeg of laat wel weer een oplossing zal vinden, benadrukt Drees, maar een blijvende handicap die in de aard van onze kennis is meegebakken. Met een parafrase op Multatuli's bekende aforisme: we weten dat we niets weten, en zelfs dat is de vraag. D Willem B. Drees: Beyond the Big Bang: Quantum Cosmologies and God. Van dit proefschrift zal in het voorjaar van 1990 een handelseditie verschijnen bij Open Court, La Salie (III., U.S.A.) en Londen.

23

stephen Hawking: 'naief en pretentieus'.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen