VU Magazine 1991 - pagina 70

^ i «

hoeveelheid stikstofdioxide die als een giftige gaswolk met een oppervlakte van meer dan zes vierkante kilometer in de richting van Belgisch Limburg dreef. Het ongeluk was het derde op een rij dat in drie maanden tijd bij deze DSM-vestiging gebeurde. Maar ditmaal moest alarmfase 1 van het lokale rampenplan er aan te pas komen om erger te voorkomen. En pijnlijk was ook hier dat de calamiteit plaatsvond in een fabrieksonderdeel dat nog geen jaar geleden uit milieu-overwegingen werd neergezet: voornaamste oogmerk ervan was de uitstoot van stikstofdioxide - zichtbaar als een grote bruine rookpluim die tot voor kort het vervuilend imago van DSM vooral bepaalde tot een minimum te beperken.

tot die keuze af als onbestaanbaar. Alleen met geavanceerde technologieën valt er nog wat van te maken, en zijn én de economie èn het milieu nog te redden, meende hij.

T

echnologie, en de chemie behoort daartoe, boezemt angst en afkeer in, en veroorzaakt tegelijkertijd gevoelens van macht en controle over de materie. Die tweeslachtigheid, aldus Loudon, verklaart de haat-liefdeverhouding van het publiek met de moderne technologie. Als bewijs dat de chemische industrie de milieuconsequenties van de eigen produktie wel serieus moet nemen, droeg Loudon het terugdringen van fosfaten in waspoeders en van PVC in onder meer verpakkingsmaterialen aan. Eigenlijk

D

De Akzo-vestiging in AmsterdamNoord, waar onder meer zwavelzuur, fenolen en katalysatoren worden geproduceerd: 'gênant'. Foto's Bram de Hollander

SM was één van de hoofdsponsors van het driedaags congres, eind november 1990, van de Delftse chemici en chemisch technologen. Samen met onder meer Akzo, DOW, Shell, GE Plastics, ICI en Unilever, had het bedrijf de geheel door studenten georganiseerde gebeurtenis financieel mogelijk gemaakt. Als tegenprestatie mochten de bedrijven een spreker leveren (Akzo, Shell) of aanwezig zijn met stands die zowel de reclame voor het eigen concern, als de personeelswerving onder aanstaande afgestudeerden dienden. Men deelde balpennen, pepermunt en shampoo uit, de honderdjarige Shell bood na afloop een feestelijk drankje aan, terwijl de bij dit soort gelegenheden gebruikelijke schrijfmap - een in plastic gevatte blok kringloop(!)papier - een aardigheidje van Procter & Gamble bleek. Sleutelen aan een betere wereld met chemie, was het thema. En er werd lang en uitvoerig gesproken over de milieu- en veiligheidsaspecten van deze calamiteit-gevoelige bedrijfstak. Maar meest opmerkelijk aan dit congres was toch, dat verschillende lezingen in het teken stonden van het slechte imago dat de chemische industrie heeft in de publieke opinie, en van pr-strategieën om daar van af te komen. Voor die negatieve beeldvorming hadden de sprekers uiteenlopende verklaringen. Maar zelden ging de hand in eigen boezem. Volgens jonkheer mr. A.A. Loudon, voorzitter van de raad van bestuur van Akzo N.V., die met zijn referaat het congres mocht openen, lag de verklaring voor de hand. Nu, aan het eind van de Koude Oorlog de externe vijand is weggevallen, zoekt men, ditmaal intern, een nieuwe zondebok om alle schuld op af te wentelen, zo luidde kort samengevat zijn stelling. En dat zijn dan de economie en de vooruitgang, met de industrie als belangrijkste drager daarvan. In snelle streken schetste hij het beeld van de groene doemdenker die meent dat nu gekozen zal moeten worden tussen economie en milieu. Dankbaar inhakend op de ideeën van de Commissie Brundlandt inzake duurzame ontwikkeling, wees hij de noodzaak 16

zoveel kritische vragen oproept: het produceren en toepassen van chemische stoffen waarvan veruit de meeste nog nooit grondig op hun ecologische en toxicologische eigenschappen zijn geanalyseerd. De overheid dient met de vinger van de machine af te blijven, beval Loudon nochtans, en de besturing ervan over te laten aan de machisten.

O

ok voor dr. H. de Ruiter, directie-voorzitter van Shell International Chemicals, lag de schuld van het slechte imago waaronder de chemische industrie gebukt gaat, in de eerste plaats bij de consument. "Het volk houdt niet van de bakker, maar lust wel zijn brood", zo hield hij de toehoorders in de slotlezing van dit congres voor. En dat, terwijl je wel een kluizenaar moet zijn om niet dag in dag uit met tal van chemischindustriële produkten in aanraking te komen. Onwetendheid is de motor van de negatieve beeldvorming, vond hij. Men begrijpt gewoonweg niet hoe de chemie achter de meest alledaagse en noodzakelijke produkten schuilgaat en in hoge mate bijdraagt aan welvaart en levensstandaard. De groei van het totale chemische produkt is een graadmeter voor de economische ontwikkeling van een land, aldus De Ruiter. En wat die groei

een deeloplossing, zei hij nog wat namokkend, omdat de andere bronnen van fosfaten en chlorides (waartoe PVC behoort, dat bij verbranding dioxines kan opleveren) n/ef zijn aangepakt. De overheid had zijns inziens moeten besluiten tot een verbeterde zuivering van het afvalwater en een doordachte manier van afval-recyc//ng. Was dat gebeurd, dan zou de nu genomen deelmaatregel overbodig zijn gebleken. Loudon laakte daarom ook het 'groene consumentisme' dat hij verantwoordelijk achtte voor het terugdringen van PVC-verpakkingen. De detailhandel was zo slap geweest om op die tendens in te spelen, ook al was, naar zijn oordeel, de groene voorkeur van de consument slechts gebaseerd op vooroordelen, sentimenten en wetenschappelijk nauwelijks onderbouwde argumenten. Fel keerde hij zich tegen het van hogerhand verbieden van materialen en produkten zonder dat dit met zuiver eco-toxicologische argumenten omkleed gaat. Hij vergat te vermelden dat nu juist het omgekeerde in de alledaagse praktijk VU-MAGAZINE—FEBRUARI 1991

betreft is het maximum nog lang niet bereikt. De grootste expansie valt voor de nabije toekomst te verwachten in het zuidoostelijk deel van Azië. De Ruiter illustreerde de groeiverwachting in het Verre Oosten met een handvol cijfers. Terwijl de gemiddelde Europeaan per jaar zo'n veertig kilo aan chemische produkten consumeert, moet de Chinees het doen met ongeveer twee kilo, en de

De groene voorkeur van de consument zou gebaseerd zijn op vooroordelen, sentimenten en wetenschappelijk nauwelijks onderbouwde argumenten. inwoner van India met nog minder: gemiddeld een half kilo per hoofd van de bevolking. Gegeven de snelle economische groei in dat werelddeel, ligt daar dus een enorme potentiële markt voor chemische produkten op een passend aanbod te wachten. Voor de welvaart en het welzijn van de totale wereldbevolking is de chemische industrie van doorslaggevend belang, benadrukte de Shell-topman. Groei van de chemische produktie is namelijk niet alleen rechtstreeks gekoppeld aan economische ontwikkeling, maar bovendien onontbeerlijk om de toenemende milieuproblemen het hoofd te kunnen bieden. Dat laatste behoefde wel enige toelichting, dacht De Ruiter.

aar het de milieuproblematiek betreft wordt de beschuldigende vinger immers vaak vooral geheven tegen de chemische industhe. Niet altijd ten" onrechte, meende De Ruiter: "We hebben fouten gemaakt die soms aan ontoereikende inzichten waren te wijten, soms ook aan

Wi

VU-MAGAZINE—FEBRUARI 1991

17

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen