VU Magazine 1994 - pagina 217

Marijke Laurense: "Kapsones hebben, bijvoorbeeld kringen geen sociale winst op."

"Hoewel tegenv/oordig alle uitgeverijen reclame maken," aldus Laurense, "moeten literaire uitgevers nog steeds expliciet hun liefde voor literatuur belijden. Ze moeten er echt in geloven, anders werkt het niet. Geen wonder dat aanvankelijk niemand erg blij was met Bourdieu, die de fundamenten van het geloof in de cultuur ontheiligde." Laurense is het niet op alle punten eens met Bourdieu. Zo beschrijft hij de cultuur van de volksklasse als wars van iedere vorm en conventie, wat hij zelfs weerspiegeld ziet in de eetgewoonten van het volk: een voorliefde voor stevige, voedzame kost en een afkeer van tafelmanieren. Laurense: "Bourdieu komt zelf uit een eenvoudig milieu. Ik had sterk de indruk dat dit een geïdealiseerde jeugdherinnering was." Ook in de literatuur zou het volk inhoud het belangrijkst vinden, en het liefst een meeslepend boek lezen met een sterk verhaal, dat geen aandacht vraagt voor de vorm. Bourdieu ziet de populaire levensstijl volgens Laurense ten onrechte als een 'nulcultuur', waarin men geen oog heeft voor vormelijkheid: " N o n conformistische tafelmanieren willen niet zeggen dat je ook op andere

gebieden geen enkele boodschap hebt aan conventies en aangepast gedrag. Zo zijn in de lagere klassen de ideeën over mannelijkheid en vrouwelijkheid veel scherper omlijnd dan onder hoger opgeleiden. En kapsones hebben, bijvoorbeeld in je lectuur, levert je in bepaalde kringen geen sociale winst op." Maar die kritiek neemt niet weg dat Bourdieus relativering van hoog-culturele pretenties Laurense sterk geïnspireerd heeft: "Ik vind het onjuist dat iemand aan het feit dat hij zich - naar mijn idee toevallig - cultureel heeft kunnen ontwikkelen, het recht ontleent om neer te kijken op mensen die dat niet hebben gekund of gewild. En van daaruit probeert zijn smaak aan anderen op te dringen."

Leeslijst Autoriteiten die hun smaak opdringen aan cultureel minder ontwikkelden: als dat ergens gebeurt, dan is het wel in het onderwijs. O p school wordt de scheiding tussen hoog en laag streng in stand gehouden: alleen echte literatuur mag op de lijst. Laurense heeft zelf les gegeven op een middelbare school. Als ze het voor het zeggen had, welke eisen

in je lectuur, levertje

in

bepaalde

zou ze dan stellen aan boekenlijsten? "Dat er boeken op staan die de leerlingen iets zeggen. Ik vind dus niet dat de Bouquetreeks nooit op de lijst mag, of alleen maar als de leerling duidelijk kan maken waarom die boeken zo slecht zijn." Scholieren, zo ontdekte ze, konden maar weinig waardering opbrengen voor haar eigen favorieten. Adolescenten missen een zintuig voor de ironie die 'Max Havelaar' en 'De avonden' zo bijzonder maakt. "Wat ze wel prachtig vonden was 'Het meisje met het rode haar' van Theun de Vries, natuurlijk ook omdat er een film van is gemaakt. Ze vroegen of ik het laatste hoofdstuk wilde voorlezen, over de executie van Hannie Schaft. Het was bijna een gewijd m o ment, en dat is zo zeldzaam in het onderwijs, dat moet je niet verstoren. Als iemand zo'n ervaring heeft het geeft niet bij welk boek - moet je hem die niet ontzeggen."

Marijke Laurense: Literaire intolerantie. Een onderzoek naar het hoe en waarom van het verschil tussen 'echte' en 'triviale' literatuur (en kunst). 1993. Prijs f 2 5 , - . Het proefschrift is verkrijgbaar bij de auteur, Wildenborelaan 6 IH, 6825 GB Arnhem.

39 v u MAGAZINE MEI 1994

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen