VU Magazine 1996 - pagina 507

vertoont weinig dynamiek; er wordt heel vlak gesproken. Overigens gaat het daarbij om met name de endogene - de van binnen afkomstige - depressie. Bij iemand die een neurotische depressie heeft, is het verband tussen het levenstempo en het muzikale tempo er niet. Ook zou je verwachten dat iemand die een manische fase doormaakt heel snel zou spelen. Maar het verschil in tempo was niet groot. Dus zó voorspelbaar is het verband tussen de aandoening en de muzikale uiting nu ook weer niet. "Maar wat de dwangmatige persoonlijkheid betreft: het is een feit dat als zo iemand in muziektherapie komt, hij veelal hetzelfde melodietje of ritme speelt. Als de muziektherapeut hem uitnodigt eens wat vrijer te spelen, dan wil hij dat per se niet. Is de muziektherapeut zo brutaal zelf wat vrijer te worden, dan wordt de patiënt soms heel boos, want dat is tegen de regels. Het gaat vaak echt om een explosie van angst. Dat patroon kan worden doorbroken door het gedrag tijdens de improvisaties geleidelijk te beïnvloeden, en er later over te praten. Als dat lukt, dan is dat voor de patiënt vaak een enorme ervaring. De volgende stap is dat het hem duidelijk wordt, dat hij dit starre gedrag in allerlei situaties vertoont. Dus waarom dit gedrag dan ook niet in die situaties eens proberen te doorbreken? Natuurlijk kun je dit ook met psychotherapie bereiken, maar tijdens muziektherapeutische sessies, wordt het allemaal heel concreet, waardoor ook het besef van de eigen problematiek wat eerder optreedt." Als hij onder gewone omstandigheden naar muziek luistert, heeft Smeijsters nauwelijks last van beroepsdeformatie. Dat wil zeggen: hij hoort niet voortdurend aan de muziek door welke neuroses de componist moet zijn gekweld. "Muziek componeren", zegt hij, "heeft ook een technische component, met name wat betreft het structureringsproces. Aan dit proces kun je daardoor geen pathologie aflezen. Natuurlijk zit er wel een psychische component in, maar die zegt niets over pathologie. Bij een componist als Robert Schumann, gold zelfs het omgekeerde. Het is bekend dat die man zwaar depressief was. Maar tij-

dens het componeren kon hij zijn depressies juist buiten de deur houden. In die zin had het componeren voor hem ook een therapeutische component. Dit alleen al maakt dat je aan composities niet zonder meer kunt horen of de componist ergens aan leed of lijdt." En Mahlerl "Mahler leed zeker aan het leven en aan zijn joods-zijn", zegt Smeijsters. "Maar dat is iets wat je vooral uit zijn biografische gegevens te weten bent gekomen. Daardoor meen je het ook in zijn muziek te horen. Muziek verwijst nu eenmaal niet, zoals taal, naar concrete betekenissen. Zou je de biografische gegevens van Mahler niet kennen, maar zou je door zijn muziek te horen menen dat die man vreselijk aan het leven moet hebben geleden, dan zou dat een slag in de lucht zijn. Dat geldt

net zo goed voor de muziektherapeut die zijn cliënt langzaam hoort spelen en alleen al daaruit meent te kunnen concluderen dat hij depressief is. Het is nog niet zover dat we een diagnose kunnen stellen aan de hand van iemands muzikale gedrag. Nog niet. Want ik sluit niet uit dat we het ooit wel zullen kunnen. Het komt bijvoorbeeld al wel voor dat een psychiatrische diagnose soms wordt bijgesteld door het muzikale gedrag dat iemand tijdens de muziektherapie vertoont." fotografie; Lenny Oosterwijk met dank aan: Geert-Jan

WCS NOVEMBER I996

43

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen