VU Magazine 1996 - pagina 346

Prof.dr T h e o Mulder:

"Veranderingen aan de ledematen leiden tot aanpassingen in de hersenen."

domweg op dat steentje te lopen, maar wat meer op de zijkant van de voet, zodat je dat steentje minder voelt. Bij een licht hersenletsel of een whiplash zal een arts of een fysiotherapeut in het gedrag eigenlijk niets kunnen vaststellen. Deze patiënten kunnen op het oog wel degelijk normaal gedrag vertonen; niettemin is het automatisme waarmee zulke handelingen normaal gesproken worden uitgevoerd, verdwenen. Zulke wat vage, onduidelijke letsels, die altijd de discussie oproepen of ze nu reëel zijn dan wel inbeelding, kunnen voor de arts verraderlijk zijn. Zolang de patiënt met groter bewustzijn dan normaal die handeling uitvoert, lijkt er immers niets aan de hand. Maar in het alledaagse leven zijn mensen doorgaans niet op een hyperbewuste wijze met het allersimpelste bezig; lopen, fietsen, praten - normaal gesproken gaat dat als vanzelf. Bij patiënten is die vanzelfsprekendheid verdwenen. Dat is vooral zichtbaar wanneer ze enkele taken gelijktijdig moeten uitvoeren. Tegelijkertijd lopen en praten, of lopen en opletten, kost moeite. Het kan, maar

62

WCS JULI - AUGUSTUS

I996

's avonds is men meestal hondsmoe. In het moderne neurologisch onderzoek streeft men ernaar deze aspecten een rol te laten spelen in de diagnostiek. Over hersenletsel- en whiplashpatiënten valt nog niet al te veel zeggen, maar over patiënten die bijvoorbeeld een beenamputatie hebben ondergaan, is meer bekend. Bij zo iemand is als het ware een stuk hardware, het been, weggenomen; hij moet nu leren omgaan met een prothese. De signalen vanuit het been naar de hersenen zijn veranderd; de neurale netwerken in het brein kennen de nieuwe situatie niet en zullen zich dus moeten reorganiseren. Toch lukt het staan met behulp van zo'n prothese wel, alleen is daarvoor een sterk bewustzijn vereist. Pas als het brein is gereorganiseerd, wordt het staan geleidelijk weer een automatisrae. Niet bij alle patiënten lukt dat trouwens in gelijke mate; niet iedereen past zich even goed aan. Mimespeler Op dit moment is op Mulders afdeling een onderzoeksproject gaande waarbij de verschillen in vaardigheden van patiënten met reumatoïde artritis in kaart worden gebracht. Daarbij zijn onder anderen twee patiënten gevolgd van wie de één mimespeler is. Bij hem zijn inmiddels zo ongeveer alle gewrichten vervangen. Deze man past zich iedere keer met een ongelooflijke snelheid aan. De andere man is ongeveer van dezelfde leeftijd, bij hem zijn ook veel gewrichten vervangen, maar hij slaagt er niet in zich aan te passen. Dat leidt, zegt Mulder, tot interessante vragen: "Is die ene man nu zo'n prachtige aanpasser omdat hij mimespeler is, of is hij ooit mimespeler geworden omdat hij al zo'n prachtig aanpassingsvermogen had? Is dat aanpassingsvermogen een trek die er altijd al was, of heeft die man deze ontwikkeld door veel mime te spelen.

dus door zich motorisch veel aan te passen? Neemt dat vermogen af bij ziekte of ouderdom? Of: zullen we ooit m staat zijn het succes van chirurgische ingrepen te voorspellen aan de hand van de aanpassingsruimte waarover een patiënt beschikt?" Zit ziekte dan toch tussen de oren, is de vraag die zich opdringt. De schrijfster Karin Spaink kritiseerde ooit 'de orenmaffia', die zegt dat het ziek zijn geen kwestie van toeval of pech is, maar dat iedere zieke zijn eigen kwaal creëert en in stand houdt. Ieder mens is zelf verantwoordelijk voor het succes van medisch ingrijpen. Krijgt de orenmaffia niet toch gelijk? Mulder zegt het echter over iets anders te hebben. "Ik bedoel met dat niet zo succesvolle mensen minder gemotiveerd zijn om zich aan te passen, hoewel de kracht van de motivatie zeker invloed heeft op de revalidatie. Ik bedoel iets anders: veranderingen aan de ledematen leiden tot aanpassingen in de hersenen. Er zijn bijvoorbeeld proeven gedaan waarbij apen een hand door een gat moesten steken waarin een borstel ronddraaide die voortdurend hun vingertoppen aanraakte. Nadat dit een paar duizend keren was gebeurd, was het gebied in de hersenen dat de vingers representeert groter geworden. Dat tekent de plasticiteit van de hersenen, het aanpassend vermogen." De plasticiteit van de hersenen, waarover Mulder het heeft, is in diverse wetenschappelijke studies aangetoond. Er zijn studies die laten zien dat aanpassingen in de hersenen na een neurologisch letsel jarenlang kunnen plaatsvinden; soms kunnen na vijftien jaar ineens weer veranderingen optreden Men weet dat daarbij grote verschillen bestaan tussen personen, verschillen in het aanpassingsvermogen van de hersenen die bijvoorbeeld maar ten dele

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen