VU Magazine 1996 - pagina 64

Tweemaal Kousbwuk in liet Siantarzwembad: 1938 lespectieveliik 1979.

Anders dan in veel andere vormen van psychotherapie is in de RET de therapeut zeer nadrukkelijk aanwezig. Hij onderzoekt samen met de cliënt diens denken en zal zonodig niet aarzelen diens gedachten onderuit te halen. Zo zal hij tegenspreken dat zijn cliënt slechts slachtoffer is van de ervaringen die hij in zijn vroege jeugd heeft opgedaan, en dat door die ervaringen de rest van zijn leven bepaald wordt; het is soms al te gemalckelijk om relatieproblemen op een ongelukkige jeugd af te schuiven. Mogelijk dat er inderdaad veel ellende is geweest, maar het is maar net hoe je er tegen aan kijkt. AUREOOL

De rationeel-emotieve therapeut zal niet behulpzaam zijn bij het opblazen van een probleem. Hij heeft niet bij voorbaat respect voor diep doorvoelde'emoties. Soms komt hij hardvochtig over met zijn no-nonsensebenadering, hij is niet altijd zo'n begripvol, meevoelend persoon. De grondlegger van de RET, de Amerikaan Ellis, staat bekend om de soms gespierde taal die hij gebruikt; niet bepaald het prototype van de softe hulpverlener. Een dergelijke therapeut veronderstelt dat emoties vatbaar zijn voor rationele overwegingen. Emoties zijn veranderbaar wanneer je ze confronteert met de feiten en wanneer je probeert op een andere manier naar de werkelijkheid te kijken. Daardoor komen de emoties weer met beide benen op de grond te staan.

Het ene jaar in dat kamp, zei Kousbroek, is een van de gelukkigste van mijn leven geweest. Het zou een uitspraak zijn waar een rationeel-emotieve therapeut instemmend bij had kunnen knikken; dat getuigt van pragmatische zelfkennis. Het benadrukken van momenten van geluk is een relativerende aanpalc en zoiets maakt een probleem beter hanteerbaar. Kousbroek bagatelliseert de kampen niet. De behandeling was er 'objectief' slecht. Maar dat zegt niet veel; daar hoef je niet vanzelfsprekend een trauma aan over te houden. Ook temidden van de ellende, is het nog mogelijk plezier te beleven en gelukkig te zijn. Hij weigert in ieder geval zichzelf te beschouwen als een willoos, armzalig slachtoffer van omstandigheden waarvoor hij niet gekozen heeft. Kousbroek zwelgt niet in zijn emoties, en evenmin heeft hij veel respect voor de emoties van zijn lotgenoten in de kampen. Als een rationeel-emotieve therapeut spreekt hij tegen en valt hij in de rede. Het aureool van gezaghebbendheid van degene die zich op de ernst van zijn lijden beroept, probeert hij ongedaan te maken. Iemand die zegt te lijden, kan zich ook aanstellen, liegen of onredelijk zijn. Voortdurend is Kousbroek bezig die emoties te confronteren met de werkelijkheid. Als een ogenschijnlijk kille, gevoelsarme wetenschapper zoekt hij naar de feiten, naar hoe het werkelijk geweest is. Worden de interneringskampen vergeleken met concentratiekampen in nazi-Duitsland? Kousbroek haalt de cijfers erbij van de omgekomenen in beide kampen om te laten zien dat de vergelijking volstrekt misplaatst is. Wordt er geklaagd dat de Nederlanders in de kampen zo weinig te eten kregen? Kousbroek laat zien dat de rantsoenen die de Nederlanders kregen in oorlogstijd, vergelijkbaar waren met de hoeveelheden voedsel van de Indonesiërs onder het Nederlandse bewind in vredestijd. Het slachtoffer kent een simpel wereldbeeld: als onschuldige werd hij besprongen door het kwaad. De speurtocht naar de feiten van Kousbroek, is er een met de bedoeling dat simpele beeld van goed versus kwaad te ondermijnen. Bondgenoten in die speurtocht ontwaart hij nauwelijks; hij moet het

WETENSCHAP,

CULTUUR

O) SAMENLEVING

62

- /ANUARI/EEBRUARI

nagenoeg alleen doen. De geschiedwetenschap had zo'n bondgenoot moeten zijn, maar die heeft het laten afweten. De historici mompelen het een en ander over 'neutraliteit' en 'onpartijdigheid' en dat je de geschiedenis niet moet onderzoeken vanuit de normen van het heden. Daarmee rechtvaardigen ze hun eigen gebrek aan nieuwsgierigheid. De historici, zegt Kousbroek in een interviewbundel van journalist Remco Meijer, bestuderen alleen de witte bladzijden van onze geschiedenis. "De netelige kwesties, de onderwerpen waar we geen gunstige rol in spelen, waar ons prestige onder zou kunnen lijden, die gaan ze uit de weg." RASSENWAAN

Het zoeken naar naar 'onplezierige' feiten, komt niet voort uit zelfhaat, of andere nare aandoeningen die psychotherapeutische behandeling vergen. Kousbroek is op zoek naar de waarheid. Op de juistheid van zijn beweringen wil hij beoordeeld worden, niet op achterliggende motieven. Maar het blootleggen van onaangename waarheden heeft wel degelijk ook therapeutische betekenis. Inzicht daarin kan helpen het verleden te verwerken. Er gaat iets geneeskrachtigs van uit om in te zien dat we zelf geen engelen zijn geweest. Natuurlijk hebben Nederlanders geleden ten tijde van de dekolonisatie en in de kampen, maar ze hebben zelf ook anderen doen lijden. Het feit dat de Indonesiërs altijd al net zo weinig te 1996

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen