Ad Valvas 1976-1977 - pagina 107

AD VALVAS — 29 OKTOBER 1976

11

Bibliothecaris Op 7 oktober 1976 overleed Hendrik Arnold Höweler, oud-rector van het Gereformeerd Gynuiasium te Amsterdam en oud-bibliothecaris van de Vröe tfniverslteit. Als zijn opvolger in de laatstgenoemde functie, zou" ik graag iets over hem willen schrijven en hem herdenken in de betekenis die hij heeft gehad voor de Vrije Universiteit. Hóweler werd 27 november 1899 geboren. Zijn moeder was de oudste dochter van J. A. Wormser Jr., de uitgever. Zowel de familie Hóweler alsook de familie Wormser hadden meegeholpen bij het totstandkomen van de Vrije Universiteit. Toen H. A. Höweler uit Velp in 1919 ging studeren werd de Vrije Universiteit ook zijn universiteit. In 1918 werd de eerste student voor de Nederlandse letteren ingeschreven, Höweler kwam het jaar daarop aan. Onder rector H. A. Colijn werd hij 17 oktober 1919 lid van het corps (N.D.D.D.). Hij woont dan in Hilversum. In 1921 is student Höweler lid van de Gezelligheidscommissie en de almanak-redactie. In 1923 wordt hij rector van het corps en in 1924 praeses van de lustrumcommissie. Uit deze studentenactiviteit blijkt reeds zijn hang naar gezelligheid. Zijn rede als corps-rector is uitvoerig met belangstelling voor detail en menselijkheid. Hij zegt zeU dat de grondtoon van zijn rede dankbaarheid is en wel als Nederlanders, als studenten en als christenen. Dat is een toonzetting van het studentenleven, die voor ons vrijwel onvoorstelbaar is geworden. In 1919 ingeschreven werd Höweler 30 januari 1923 candidaat in de Nederlandse letteren en 2 december 1927 doctorandus. Daarna bleef hij om te promoveren ingeschreven tot in de oorlogsjaren. In 1936 verhuisde hij naar Amsterdam waar hij bleef wonen tot 1962. Sindsdien woonde hij te Laren.

Overgangsjaren Op 1 oktober 1949 werd drs. H. A. Höweler bibliothecaris van de Vrije Universiteit. Dit stond in verband met een ziekte, die in de loop van vele jaren zijn spieren deed verdwijnen. Daardoor kon hij niet langer rector blijven van het Gereformeerd Gymnasium en legde hij in 1960 zijn functie als bibliothecaris neer. Uit de jaarverslagen van de bibliotheek blijkt dat de jaren 1940-1960 overgangsjaren zijn geweest. Hóweler was de eerste bibliothecaris die daarnaast geen andere hoofdtaak had. Het aantal instituutsbibliotheken groeide van vier naar vijftien. De bovenste verdie-

VU in jaren

In memoriam drs. H. A. Höweler Door dr. J. Stellingwerf bibliothecaris VU

f,

ping van Keizersgracht 162-166 evenals het pand Keizersgracht 160 werd toen tot bibliotheekruimte omgebouwd. De rijkssubsidie maakte het in die tijd voor het eerst mogelijk om het budget te verhogen tot boven de ƒ 100.000. Uit de jaarverslagen blijkt opnieuw zijn interesse voor detail en menselijkheid. In het jaarboek 1956-1957 wijdt hij 21 regels aan mevrouw De Romp die elk jaar de gehele bibliotheek doornam om de boeken te kloppen, af te zuigen, af te stoffen en te herplaatsen. In het jaarboek 1954-1955 vinden we een prachtige beschrijving van de toestanden uit die jaren. Daarnaast blijkt tevens de gehechtheid aan het verleden. In een doolhof van zalen, kamers, kamertjes en hokjes, van gangen en gangetjes, van portalen, grote en kleine trappen binnenplaatsen en verrassende doorgangen, waar eens onze onvolprezen beschermers vreesden den Weg zurück niet te zullen vinden, zijn de verwoners op grillige wijze verspreid, trekken van de vier groepen beEen deel van het magazijn der bibliotheek bevond zich tot voor kort op de zolder boven de typekamer der administratie; hospitanten resideren in kamers boven het uitleenbureau en een leeskamer van de bibliotheek; in enkele collegekamers heeft de bibliotheek afgesloten magazijnMerode woont vredig samen met ruimte; de verzameling-Willem de het Bilderdijk-Museum en dezelfde vertrekken, vroeger af en toe ook gedeeltelijk door het kantoor gebruikt, dienen thans tevens schrijver dezes voor zijn werk als bibliothecaris; de eetzaal van het hospitium is boven de senaatszaal en de keuken eronder, de ravitaillering geschiedt per lift. De garderobe bevindt zich in het onderhuis, waar alleen degenen, die daar hun fiets stallen, passeren. Na het voorafgaande gelezen te hebben zou een buitenstaander kunnen denken, dat het vooruitzicht van een nieuw gebouw toch wel zeer aantrekkelijk is voor hen, die op Keizersgracht 160-166 voor

hun werk moeten zijn; ruimte, licht en modern comfort betekenen niet te versmaden voordelen. Er bestaat echter niet alleen onder de oud-studenten en anderen, die goede herinneringen bewaren aan het oude imiversiteitsgebouw, doch ook onder degenen, die er tegenwoordig geregeld verkeren, een zekere gehechtheid aan het oude centrum van de Vrije Universiteit. Het interieur, hoe heterogeen ook, heeft sfeer. Er gaat een eigenaardige bekoring uit van de vertrekken, die herinneren aan de tijd, waarin een sterk geloof een hachelijk schijnende onderneming alsde oprichting van de Vrije Universiteit aandurfde. Bovendien getuigen deze 17de-eeuwse huiden van een ^log vroeger eerbiedwaardig verleden. Ook het allerbeste moderne gebouw zal het door de historie geadelde niet geheel kunnen vervangen.

Kritische

verschenen: L. de Jong:

HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN IN DE TWEEDE WERELDOORLOG deel 7: mei 1943 — juni ]944 2 delen ƒ 59,— Eerder verschenen: deel 1 Voorspel deel 2 Neutraal deel 3 Mei '40 deel 4 Mei '40 — Maart '41 (2 banden deel 5 Maart '41 — Juli '42 (2 banden) deel 6 Juli '42 — Mei '43 (2 banden) .

ƒ 34,— ƒ 30,— ƒ 27,— ƒ 47,50 ƒ 57,50 ƒ 49,50

VU Boekhandel £ : ) 1 b i

geest

In 1960 leerde ik de heer Höweler en zijn vrouw kennen. Zij ontvingen mij thuis in Laren en sindsdien ben ik daar elk jaar geweest. Uit die tijd bemerkte ik zijn gedetailleerde kennis van de 18e eeuw, zijn kritische geest en humor, zijn belangstelling voor de Vrije Universiteit en zijn scherpe afwijzing van nieuwe ontwikkelingen bij de VU. Hij kende veel mensen en hij was erg bereisd. Hij had geen kinderen en het moet een teleurstelling voor hem geweest zijn dat hij niet meer in staat was een boek over de 18de eeuw te schrijven. Verschillende detailstudies geven blijk van een kennis van toestanden uit de eeuw van Voltaire, zoals weinigen die bezitten. In het jaarverslag 1951-1952 lezen wij dat het archief van de familie Wormser aan de VU werd geschonken. Dat archief nam Höweler mee toen hij met pensioen ging om daaruit de brieven van emigranten naar Amerika te publiceren. Op zijn verzoek nam ik dat werk van hem over, zoals men in zijn voorwoord van het boek Amsterdamse Emigranten kan lezen. Daarmee werd althans één wens van hem vervuld. Voor het overige verwijs ik naar hetgeen hij als corps-rector op 4 oktober 1923 uitsprak: „Wij mogen ons ook christen noemen, een genade die de andere voorrechten in de schaduw stelt, waarvan de betekenis niet met dit leven eindigt maar die eerst daarna tot volle ontplooiing komt." Hendrik Arnold Höweler is een man geweest met een eigen en duidelijk karakter. Ondanks afwijkend inzicht betoonde hij zich een waardevol vriend voor een kwart eeuw jongere opvolger.

Standpunt Zojuist

In Filmhuis

1949-1960

cvb:

YU-afvaardiging naar Grand Rapids sturen In principe zal de VU een afgevaardiging naar de tweede internationale konferentie van gereformeerde instellingen voor hoger onderwijs, die in augustus 1978 in Grand Rapids (Verenigde Staten) zal plaatsvinden, sturen. Althans, indien men daarvoor nordt uitgenodigd. Als eis zal worden gesteld dat de VU zelf bepaalt wie in de delegatie zullen worden opgenomen. Dit is het standpunt van het college van bestuur. De VU is niet betrokken bij het werk van de voorbereidende stuurgroep voor de konferentie. Oorzaak hiervan zijn de moeilijkheden rond de deelneming van de VU aan de eerste konferentie In het Zuidafrikaanse Potchefstroom vorig jaar september. Daar werd de VU-delegatie geweigerd nadat besloten was uit overw^ingen van

Uilenstede

'lm Laufe der Zeit' In 1970 Is, als reaktle op de dreigende ondergang van de Duitse bioscopen, het Filmverlag der Autoren opgericht met daarin mensen als Fassbinder, Wenders, Herzog, L. Straub, Liliënthal e.a. Het Filmverlag is een kollektief bestaande uit Duitse filmers, die de produktie en distributie van films in eigen hand wilden nemen, door een eigen produktiemaatschappü te stichten, om zo de rechten van auteurs en regisseurs onder kontrole te houden en tevens de „prijzen", de subsidies «n de bestemming van het t.v.-geld. Film mocht volgens hen nooit doordrenkt worden met industriële waarden. Investeringsdrang en winstbejag mochten niet tussen de maker en de realisering van zijn doel in komen te staan, omdat dit een nadelige invloed heeft op dat eindresultaat. Of je bent met film bezig, of met industrie, maar niet met beide. Aanvankelijk trad het Filmverlag als een geheel naar voren, maar na verloop van tijd, toen het subsidiesysteem en het televisie-co-produktiesysteem veranderde, is men gaan decentraliseren, waarbij elke regisseur zijn eigen filmmaatschappij kreeg en waarbij een optimale onderlinge kommunikatie gewaarborgd werd. Zoals reeds gezegd maakt Wim Wenders ook deel uit van dit Filmverlag en het verdwijnen van de (plattelands) bioscopen komt in zijn film lm Lauf der Zeit ter sprake. Deze ondergang van de Duitse bioscopen heeft globaal twee oorzaken. In de eerste plaats het block-booking systeem, d.w.z. dat een bioscoop films alleen in blokken moet draaien, die uit 3 goede films en 20 flops bestaan, en in de tweede plaats een gebrek aan profilering van de bioscopen, d.w.z. dat het vertrouwen van het publiek niet gewonnen kon worden, door een gemis aan karakter of identiteit van een bioscoop. Eén van de hoofdfiguren van het verhaal is Bruno „King of the road" Winter, de rondreizende projektoroi)erateur, en deze rol wordt wederom gespeeld door Rüdiger Vogler, Wenders alter-ego. Vogler heeft wat zijn rollen betreft ook een hele ontwikkeling doorgemaakt: van.de totale apathie van Philip Winter (Alice in den Stadtchen), via de besluiteloosheid van de jonge schrijver in Falsche Bewegung, naar een ironische distantie van Bruno Winter met zijn geheimzinnige grijns in lm Lauf der Zeit. Deze film (volgens het weekblad Variety een elementaire „road pic") past ook heel duidelijk in het rijtje films van Wenders, die vaak handelen over reizen, ontsnapping, identiteitscrises, die zowel veel zeggen over Duitslands geschiedenis en de verdeelde Duitse psyche, als over landschappen en persoonlijkheden: evenals „kamikaze" Robert Lander (gespeeld door Hans Zischler) probeert Bruno, rijdend door het niemandsland

solidariteit dr. Beyers Naudé, dlrekteur van het Christelijk Instituut, in de delegatie op te nemen. De tweede konferentie wordt gehouden onder het motto 'Christelijk onderwijs en zijn opdracht voor de wereld'. Het gaat daarbij over de verantwoordelijkheid van de christelijke Instellingen voor h(^er onderwijs met betrekking tot de rechtvaardigheid in de Internationale ekonomische orde. De konferentie zal vijf dagen duren. (JvdV)

tussen Oost- en West-Duitsland, met sfeer-illustrerende plaatsnamen als Machtlos, Toter Mann, in het reine te komen met zijn verleden, om de toekomst beter te kunnen begrijpen. In het begin staan Bruno en Robert tegenover elkaar en komt alles nogal vervreemdend over; heel geleidelijk veranderen de verhoudingen, vindt Robert iets als evenwicht en identiteit, raakt Bruno iets van zijn onbekommerde zelfverzekerheid kwijt, beseffen beiden iets van de gronden van hun eenzaamheid en hun behoefte aan echt contact met mensen, vooral met vrouwen (Winter: „Maar ik kan de gedachte niet verdragen dat de vrouw met wie je bent, net zo goed een ander liad kunnen zijn). Door deze twee dingen door elkaar te laten lopen, de relatie tussen Bruno en Robert, en het verdwijnen van de bioscoopj es, laat Wenders zien, dat de geschiedenis van de film de geschiedenis van de mensen en hun onderlinge communicaties weerspiegelt. De film lm Lauf der Zeit wordt vrijdag 29 oktober, 20.30 uur, In filmhuis Uilenstede gedraaid. De toegangsprijs bedraagt ƒ4,—, voor CPJ-ers ƒ3,— (combinatie^ gebouw Uilenstede 108, Amstelveen) .

Vervolg van pagina 1

sonen en groepen van VU met personen en groepen van de PU anders dan op persoonlijke titel worden onderhouden. Ook de KSVÜ-er J. Bijlenga had in een brief duidelijk gemaakt dat hij het gezien de raadsdiskussie voor de uitspraak een raadsel vond dat het cvb kon denken met de raad op één lijn te zitten. 'Voorzover de motie multl-mterpretabel was, heeft het collega van bestuur ten onrechte deze motie in zijn interpretatie "duidelijk" gemaakt.' De raadsopvattlng is zo verminkt naar bulten gebracht, vond hij. Begin september was de kritiek op de cvb-brief aan de PU-rector in de raad ook van uit de geleding van het wetenschappelijk personeel gekomen. Opgemerkt werd dat de brief niet van bestuurlijke loyaliteit tegenover de universiteitsraad getuigde. Binnen die geleding kwam het overfeens tot zeer uiteenlopende reakties. Afgelopen maandag brachten leden van de Studentenraad VU in verband met de agendering van het punt In de raad een demonstratief bezoek aan het college van bestuur. Bij monde van SRVUvoorzitter Jandlrk Pronk protesteerde men tegen de houding van het cvb, dat 'probeert de diskussle over de kontakten met de apartheidsuniversiteit van Potchefstroom terug te draaien'. (JvdV)

Open avand 'homofilie en evangelie' Zoals reeds aangekondigd zal er op donderdagavond 4 november a.s. een open avond gehouden worden over het thema -'Homofilie en evangelie'. Twee ex-homofielen, Johan van de Sluis en LesUe Reiziger zullen ervan getuigen, hoe ze door het kruis en de opstandingskraoht van Jezus Christus bevrijd en vernieuwd zijn. De heer Tjerkstra, huisarts te

Osdorp, zal een inleiding geven. Plaats: VU-hoofdgebouw, IA-05. Aanvang: 19.45 uur (per alJUis werd eerder vermeld 10 45 uur). In het ingezonden stuk in AV van 22 oktober n.a.v. deze open avond staat in de eerste alinea: 'De heer Tjerkstra, hun arts te Osdorp zal een inleiding geven.' In plaats van 'hun arts' moet er staan: huisarts.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen