Ad Valvas 2006-2007 - pagina 104

W E

PAGINA 8

>Recensie

T E N S C H A P

De nieuwe missie van voormalig vice-president VS

Postuum Al Gore, wereldpredikant voor het milieu eerherstel Gezina van der Molen was de eerste vrouwelijke professor van de VU na de oorlog. Zij kwam in opspraak omdat ze joodse kinderen zou hebben gedwongen om christen te worden. De biografie die 12 oktober verschijnt, nuanceert die kritiek. DIRK DE HOOG

Gezina van der Molen (1892 1978) was de dochter van het Tweede-Kamerlid voor de AntiRevolutionaire Partij Jan van der Molen. Ze groeide derhalve op in een echt gereformeerd milieu met de voor- en de nadelen daarvan. Nadeel was onder meer de onderschikte positie van de vrouw. Zo vond haar vader het niet nodig dat ze naar het gymnasium ging. Vrouwen gingen toch trouwen. Van der Molen echter niet. Ze woonde veertig jaar lang samen met haar katholieke vriendin Mies Nolte en ging uiteindelijk rechten studeren aan de VU, waar ze in 1937 als eerste vrouw promoveerde en de eerste hoogleraar werd. In 1949 bijzonder en 1958 gewoon. Ze was journalist bij protestantse bladen en actief in de christelijke vrouwenbeweging. In de oorlog speelde ze een belangrijke rol bij de illegale bladen, eerst bij Vrij Nederland en later bij Trouw. Bij toeval raakte ze betrokken bij het helpen onderduiken van joodse kinderen. Na de oorlog werd zij voorzitter van de Staatscommissie die moest bepalen wat met de joodse oorlogskinderen moest gebeuren. Vanuit joodse kringen werd ze er^an beschuldigd de joodse kinderen bewust onder te willen brengen bij christelijke pleegouders. De joodse organisaties eisten, net zoals in België en Frankrijk was gebeurd, de zeggenschap over deze meestal verweesde en familieloze kinderen op, onder meer om ze in Israël een nieuw joods tehuis te kunnen bieden. Volgens de biograaf Gert van Klinken, docent kerkgeschiedenis aan de Theologische Universiteit Kampen, was Van der Molen er echter niet op uit joodse kinderen christen te maken. Ze probeerde kinderen op de meest geëigende plaats te krijgen. Veel kinderen waren namelijk helemaal niet belijdend joods opgevoed, maar door de Duitse rassenwetten tot jood gemaakt. In de ogen van Van der Molen waren die kinderen beter af bij de pleegouders die de kinderen in de oorlog hadden opgevangen dan ze opnieuw te scheiden en bij nieuwe joodse pleegouders of kindertehuizen onder te brengen. Voor kinderen die al in de joodse traditie waren opgegroeid, gold dit niet. Die moesten zoveel als mogelijk was in joodse kringen worden ondergebracht. Volgens cijfers in de biografie zijn ongeveer net zoveel kinderen bij joodse als niet-joodse pleegouders geplaatst. Door deze kwestie, waarbij ze 'de roofster en verchristelijkster van joodse kinderen' werd genoemd, raakte Van der Molen zo omstreden dat de VU geen leerstoel ter nagedachtenis aan haar durfde in te stellen. Mocht de visie in de biografie juist zijn, dan lijkt eerherstel voor Van der Molen op zijn plaats. Ofwel tijd voor discussie tussen de historici. Gert van Klinken, Strijdbaar en omstreden. Een biografie van de calvinistische verzetsvrouw Gezina van der Molen, Uitgeverij Boom, 25 euro.

Al Gore: 'We zijn bezig een gevaarlijk dier met een stok te slaan'

Ijsbergen storten in zee en half Nederland verdwijnt onder water. Al Gore brengt deze onheilsboodschap op de gelikte manier waarop Amerikaanse presidenten de verkiezingen winnen. Talrijke cameraploegen registreerden dit vorige week in een bomvolle VUaula. TEKST: DIRK DE HOOG FOTO: CHRISTIAAN KROUWELS

Ongeveer iedereen in Nederland die ertoe doet op milieugebied was vrijdagavond aanwezig in de aula van de VU, inclusief de voltaUige Nederlandse pers. Trots begeleidde gastheer Pier Vellinga, hoogleraar milieuwetenschappen aan de VU, bijvoorbeeld Femke Halsema naar haar zitplaats. Vellinga mocht de avond openen met de mededeling dat nü het klimaatcentrum van de VU is geopend. Hijzelf wordt directeur van het expertisecentrum dat verschillende onderzoeksactiviteiten op het gebied van klimaatverandenng gaat bundelen binnen een internationaal netwerk. Op de VU-site is een filmpje over het werk van het centrum te zien. De bijeenkomst was eigenlijk belegd als start van de publiekscampagne 'Hier', waarin ruim veertig goededoelenorganisaties burgers oproepen zelf verstandig om te gaan met het

milieu door bijvoorbeeld de verwarming een graadje lager te zetten. Maar alle aandacht ging natuurlijk uit naar Al Gore. Met twee cameraploegen achter zich aan daalde hij als een ware ster vanachter bovenin de zaal naar het spreekgestoelte beneden. Al Gore was vice-president van de Verenigde Staten en in 2000 tegenkandidaat van Bush. Die verkiezingen verloor hij op het nippertje. Sindsdien trekt hij de wereld rond met de boodschap dat de mensheid bezig is een catastrofe op aarde aan te richten door ongebreideld energieverbruik en vervuiling van het milieu. De opwarming van de aarde door het broeikaseffect dreigt de grootste ramp in de menselijke geschiedenis te worden, is de ongemakkelijke waarheid die Gore brengt.

Spectaculair Hij kwam naar Nederland vanwege de verschijning van de vertaling van zijn boek An Inconvenient Truth en de première van de gelijknamige documentaire, waarin Al Gore op spectaculaire wijze de klimaatveranderingen in beeld brengt. Ijsbergen storten in zee en half Nederland verdwijnt onder water. De bevindingen van Gore zijn niet nieuw, maar hij brengt de onheilsboodschap op de gelikte manier waarop Amerikaanse presidenten verkiezingen winnen. "We moeten datgene wat de wetenschappers al jarenlang weten, overbrengen naar de gewone mensen", is de strekking van zijn verhaal. Want de gewone mensen moeten de verandering teweegbrengen die het broeikaseffect

kan stoppen. "Wij kunnen het tij keren. Niet door bedrijven subsidie te geven om schone technologieën te ontwikkelen; dat geld steken ze toch maar in hun eigen zak. Niet door wetenschappers hinderlijk te volgen, zoals president Bush doet. Maar door als publiek te eisen dat regeringen hun koers wijzigen en actie ondernemen." Die uitspraak van Gore ging er bij de aanwezige milieuactivisten in als zoete koek. Volgens Gore kan de klimaatverandering in een onverwachte stroomversnelling belanden. "We zijn bezig een gevaarlijk dier met een stok te slaan." Als bijvoorbeeld het poolijs massaal smelt, stijgt de zeespiegel met een paar meter en zijn de gevolgen niet te overzien. Maar anderzijds is ook de politiek dynamisch. "Ik ben thuis in de politiek. Ik weet dat die vaak traag reageert, maar zij kan soms ook een plotse omslag maken. U kunt die omslag veroorzaken."

Gifschip Gore heeft zijn verhaal al zo'n duizend keer gehouden; elke keer weer weet hij in te spelen op de actualiteit. Zo vergeleek hij het klimaatprobleem met de recente affaire betreffende het gifschip Probo Koala. "Mensen wilden geen geld uitgeven aan het opruimen van het gif en stuurden het een paar duizend kilometer weg; naar een land waar we de namen en de gezichten van de mensen niet kennen, zodat het ons niet raakt dat die mensen sterven. Zo gaan we ook om met onze wereld. We laden onze atmosfeer vol met gif, zeventig miljoen ton per

dag, en we verschepen de consequenties; niet duizenden kilometers ver, maar jaren verderop in de toekomst. Alleen dumpen we het gif nu niet bij onbekenden, maar bij onze kinderen." Daarom moet volgens Gore de huidige generatie volwassenen net als hun ouders bewijzen tot grote daden in staat te zijn. Zij hebben het fascisme verslagen, maar nu dreigt een nog gevaarlijker vijand. "De klimaatcrisis is verreweg de ergste bedreiging die we op deze planeet ooit onder ogen hebben moeten zien." Een daverend applaus en het spreekkoor Gore for president volgen. Snel liep hij weg voor weer een interview en een gesprekje met onze Balkenende. De staatssecretaris van Milieu Pieter van Geel kreeg een minder warm onthaal. Zijn oproep om de discussie over de voor- en nadelen van kernenergie zonder ideologische barrières te voeren, kwam hem op boegeroep en de kreet 'remember Tsjemobyl' te staan. "De discussie is geopend", constateerde Van Geel koel. Al Gore, Een ongemakkelijke waarheid, uitgeverij Meulenhoff, 25 euro. De gelijknamige documentaire draait vanaf 12 oktober in de bioscoop. Info: wwwf.hier. nu; www.falw.vu.nl>onderzoekcentra> Climate Center Reageren? Mail naar: redactie@advalvas .vu .n I IHCEZOimgi KEDEDEUNG

spugen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen