Ad Valvas 2006-2007 - pagina 337

AP VALVAS 1 MAART 2007

V ^ E T E N S C H A P

PAGINA 7

Nieuwe verzamelbundel hoogleraar Jan Lever

Wetenschapper zijn èn geloven in Gods schepping

>Weetjes Moslims Nederlanders denken veel genuanceerder over moslims dan uit traditioneel opinieonderzoek blijkt. Dat is de belangrijkste conclusie van het onderzoek van VU-promovenda Christine Carabain. Zij vindt dat traditionele vragenlijsten niet voldoen om de mening van Nederlanders ten opzichte van moslims te meten. Traditioneel opinieonderzoek maakt namelijk vaak gebruik van stellingen als 'verreweg de meeste moslims willen zich aanpassen aan de Nederlandse samenleving'. Veel respondenten vinden het moeilijk aan te geven of ze het hiermee eens zijn of niet, omdat ze eigenlijk willen nuanceren tussen verschillende groepen moslims. Omdat dat niet kan, gaan mensen neutraal of negatief antwoorden. Carabain legde haar respondenten open vragen voor, waaruit blijkt dat de meeste Nederlanders wel een genuanceerd beeld hebben van moslims. (WV)

Urineverlies

VU-bioloog Jan Lever maakte de evolutietheorie bespreekbaar in de orthodox-christelijke wereld. Een bundel met essays van zijn hand laat zien waarom de gelovige Lever zo'n voortreffelijk wetenschapper is. TEKST: PETER BREEDVELD ILLUSTRATIE: NICO DEN DULK

Pas onlangs realiseerde ik me dat de beroemde VU-bioloog Jan Lever nog onder de levenden verkeert. Waarom ik dacht dat hij allang dood moest zijn? Onder andere omdat hij een van de sprekers was op een debat aan de VU over evolutie en creationisme, waarover het christelijke blad Koers schreef: 'Het verzet tegen het creationisme was algemeen. (...) Er was niemand uit de faculteit van de natuurwetenschappen of van de theologie, die opkwam voor de historische betrouwbaarheid van de bijbel.' Dat debat vond niet plaats in de jaren dertig en ook niet in de jaren vijftig. Het werd gehouden op 14 maart 1977, bijna dertig jaar geleden. Dat is meer dan tien jaar na de eerste man op de maan. Het artikel in Koers dateert van 1984. Toen was de personal computer al bezig aan haar opmars. Het was een schok te ontdekken dat hoogleraar Lever, die de evolutietheorie voor christenen aanvaardbaar maakte, een tijdgenoot is.

Kip en ei Hoogleraar Lever is in christelijke wetenschappelijke kringen een legende. Toen er twee )aar geleden een hoop consternatie ontstond omdat een handvol moslimstudenten van de opleiding biomedische wetenschappen de evolutietheorie afwees, weerklonk binnen de VU de wens om een 'islamitische professor Lever', 'een imam met een wetenschappelijke achtergrond, die een balans weet te vinden tussen de verhalen uit de koran en de wetenschap'. Met veel leedvermaak wordt er vandaag de dag gesproken over moslimgeleerden die zich in allerlei bochten moeten wringen om het pubhek ervan te overtuigen dat algemeen aanvaarde, wetenschappelijke feiten, zoals dat de aarde rond is, niet in strijd zijn met de koran. Maar slechts een paar decennia geleden stond hoogleraar Lever voor dezelfde reusachtige taak. In een essay met de titel Bijbel en werkelijk-

heid, Genesis en wetenschap houdt Lever zich onder andere bezig met de vraag of de dieren volwassen of onvolwassen zijn geschapen. Wat was er eerst, de kip of het ei? En wat moet er precies worden verstaan onder het begrip 'dagen' in het scheppingsverhaal? Daarin staat dat God de aarde in zeven dagen heeft geschapen (of eigenlijk zes, want de zevende dag was een rustdag). De zon, legt Lever uit, is volgens de bijbel pas op de vierde 'dag' geschapen en dus kun je onmogelijk stellen dat God de aarde in zeven maal vierentwintig uur heeft geschapen.

Goddelijke gave Het essay is opgenomen in de bundel Langs de mysterieuze grenzen van het leven, een verzameling opstellen en voordrachten van Lever uit de jaren vijftig, zestig en zeventig van de vorige eeuw. Het boek is samengesteld door VU-filosoof René van Woudenberg, zelf ook

*7n de verwonderingy daar moet God ergens zitten ^ iemand die zich intensief bezighoudt met de pikante combinatie geloof en wetenschap. 'Ik geloof niet in God omdat ik, terwijl ik, de natuur observerend, een plan ontwaar', citeert van Woudenberg in zijn inleiding de negentiende-eeuwse Britse kardinaal John Henry Newman, 'eerder is het zo dat ik, naar de natuur kijkend, een plan zie omdat ik in God geloof.' Lever is niet tot het geloof gekomen door zijn wetenschappelijke onderzoek. "Maar," zegt hij in een toespraak uit 1986, "ik heb in de wetenschap nooit iets ontmoet dat daarmee (met zijn geloof in een schepper) in tegenspraak is." De voornaamste boodschap in Levers betogen is dat geloof en wetenschap elkaar niet in de weg zitten. Integendeel, wetenschappers meten en analyseren wel en ze leggen van alles vast, maar ze verwonderen zich ook over de verschijnselen die ze bestuderen. En die verwondering, meent Lever, daar moet God ergens zitten. In de eerste twee hoofdstukken van de bundel probeert hij zelfs aan te tonen

dat mensen een vermogen bezitten om in God te geloven en een 'goddelijke gave' hebben om schoonheid te ervaren. Dat zijn niet de meest overtuigende betogen, moet gezegd. Dat de mens, in tegenstelling tot de dieren, lyrisch kan worden van alle mooie dingen in de natuur weten we natuurlijk wel, maar we zullen Lever op zijn woord moeten geloven als hij zegt dat het om een goddelijke gave gaat. En met alle respect, ik geloof hem niet.

Voortreffelijk gemaakt Toch is er voor de niet-gelovige die het de afgelopen jaren misschien wat benauwd heeft gekregen van al die christelijke bemoeienis met wetenschap en onderwijs - denk aan het plan van voormalig minister van Onderwijs Maria van der Hoeven om naast de evolutietheone ook het leerstuk van de intelligent design tot verplichte onderwijskost te maken - veel geruststellends te vinden in het boek. Het geloof in God hoeft niet ten koste te gaan van het gezond verstand, bewijst Lever maar weer. Hij gelooft weliswaar dat de wereld 'onvoorstelbaar lang geleden planmatig is geschapen' en dat 'alle facetten daarvan in de loop van miljarden jaren telescopisch tevoorschijn zijn gekomen via variatie en selectie', maar hij wijst de intelligent design-theorie af Ten eerste omdat die theorie veronderstelt dat God af en toe nog ingrijpt bij het verloop van de evolutie, als een kok die zijn soep op smaak brengt of zijn mislukkende soufflé nog probeert te redden. Ten tweede omdat Lever weigert zijn Schepper een 'beperkte menselijke eigenschap' als 'intelligentie' toe te dichten. Hij houdt zich bij een citaat uit het bijbelboek Prediker: 'Alles heeft Hij voortreffelijk gemaakt op zijn tijd; zonder dat de mens van het werk dat God doet, van het begin tot het emde, iets kan ontdekken.'

O n a a n t a s t b a a r geloof Lever gelooft, maar hij heeft zijn geloof niet gevangen in dogma's en strikte definities. Zijn God is geen bozige man met een baard en zijn aarde is niet zesduizend jaar geleden in zeven dagen geschapen. Daarom hoeft hij met bang te zijn dat nieuwe wetenschappelijke bevindingen zijn geloof bedreigen en kan hij dus vrijelijk meten, analyseren en observeren. Zijn geloof is onaantastbaar en daardoor zijn wetenschappelijke objectiviteit ook. Jan Lever, Langs de mysterieuze grenzen van het leven. Uitgeverij Ten Have, 222 pag., € 17,90. Reageren? Mail naar: reclactie@advalvas.vu.nl

Stimulering van de enkelzenuw met elektrische impulsen helpt tegen unneverlies. Dat blijkt uit onderzoek van geneeskundige Michael van Balken, die op 2 maart hoopt te promoveren. Zenuwstimulatie beïnvloedt foute signalen vanuit de blaas, waardoor vooral ouderen vaak kleine beetjes moeten plassen of plotseling urine verliezen. Van Balkens behandeling is een goed alternatief voor medicijnen en ingrijpende chirurgie. Bij circa tweederde van de paüënten nemen de klachten af met meer dan vijftig procent. Eventuele seksuele problemen verbeteren vaak mee. Welke patiënten van de behandeling profiteren, is (nog) niet te voorspellen. Wel blijven de patiënten afhankelijk van de behandeling. Daarom is ook een prototype voor een implanteerbaar stimulatortje ontwikkeld, zodat de patiënten zichzelf thuis kunnen stimuleren. {PB)

Gebitsregulatie Orthodontisten moeten terughoudend zijn bij gebitsregulatie om schoonheidsredenen. Dat zei hoogleraar Orthodontie Herman van Beek tijdens zijn oratie op vrijdag 23 februari. Van oudsher is de Orthodontie gericht op het verbeteren van het functioneren van het gebit door het beter te laten passen. De levensduur van het gebit wordt verlengd doordat rechte tanden beter schoon te houden zijn dan scheve tanden. In de huidige praktijk wordt gebitsregulatie echter hoofdzakelijk om esthetische redenen toegepast. De eventuele schadelijke effecten worden hierbij soms uit het oog verloren. Een goed opgeleide orthodontist moet volgens Van Beek oog hebben voor de cosmetische kant, maar vooral functieverbetering en stabiliteit nastreven. Tandartsen moeten om die reden niet te snel verwijzen naar de orthodontist. (FB)

Hardlopen Hardlopen helpt echt tegen depressie en het is jammer dat het als therapie nog niet gangbaar is, zegt bewegingswetenschapper Ruud Bosscher in dagblad Trouw van 24 februari. Bosscher onderzocht runwm^-therapie bij depressieve mensen en ontdekte dat die bij 65 tot 70 procent van de patiënten succesvol was. Dat komt doordat hardlopen een hogere concentratie aan neurotransmitters in de hersenen veroorzaakt. Neurotransmitters zijn stofjes die voor de prikkeloverdracht tussen zenuwcellen zorgen. Bij depressieve mensen is vaak sprake van een verstoorde neurotransmitterhuishouding en hardlopen is dan een natuurlijk medicijn. Daarnaast is hardlopen goed voor het zelfrespect vanwege de prestaties die hardlopers boeken. Riaggs en poliklinieken van psychiatrische inrichtingen werken wel met runnmg-therapieën, maar huisartsen weten er nog veel te weinig van, klaagt Bosscher. (PS)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen