Uit de Pers

Het werkje van den heer Van Oosterwijk Bruin: Uit de dagen van het Réveil, gaf Dr. B-ivinck aanleiding tot deze opmerkingen in de Bazuin:

Deze teekening van het standpunt van Groen is in hoofdzaak juist Ofschoon als jurist en als historicus hoe langer hoe duidelijker de geschiedkundige beteekenis van hét Calvinisme inziende, dacht Groen ^ er nooit aan, om als Calvinist zich van zijne Protestantsche mede Christenen af te zonderen of zich tegenover hen te stellen

Hij stond en bleef staan zoowel in zijn kerkelijk als in zijn politiek program, op den grondslag van de hoofdwaarheden der Hervorming De belijdenis der praedestinatie had nimmer voor hem die beteekenis, welke er in de Gereformeerde religie aan toegekend werd Het was er hem steeds om te doen, om de geloovige Protestantsche Christenen bijeen te houden en tot eenegezamen lijke actie te. brengen. Hij was geen zoon van Dordt, maar een kird van het Réveil en is dat gebleven tot in zijn laatste levensjaren toe

En toch is het eene vergeefsche poging, als de heer van Oosterwijk Bruyn ons in dezen zin tot Groen terugroept. Zijne bedoeling is daarbij te waardeeren, en de poging zelve verklaarbaar

Ook is het jongere Calvirtisme tot ernstig zelfonderzoek geroepen, als het op een man als den heer van Oosterwijk Bruyn den indruk maakt van betweterij, liefdeloosheid en eigengerechtigheid

Maar toch is zijne poging van te voren met onvruchtbaarheid geslagen

Want ten eerste waren al de verschillen, die later duidelijker, aan den dag zijn getreden, reeds van den aanvang af onder de-mannen van het Réveil zelven aanwezig. Zij zijn niet door invloeden en werkingen van buiten uiteengedreven, maar verschilden onderling zoo zeer, dat zij vanzelf uiteen moesten gaan zoodra het bewustzijn rijpte en de overtuigingen zich ontwikkelden. Groen en van der Brugghen, de la Saussaye endeLiefde, Da Costa en Beets, om niet meer te noemen, moes ten uiteengaan, zoodra de kinderlijke naieve periode voorbij en het bewuste leven van den mannelijken leeftijd aangebroken was. Het Réveil droeg zelf van den beginne af verschillende richtingen in zijn schoot.

Ten tweede waren die verschillen niet onbeduidend, maar hingen met de hoofdwaarheden des Christendoms op het nauwste samen Zij betroffen toch Schrift en belijdenis, kerk en staat, natuur en genade, en grepen zelfs in op het geloof aangaande de Drieëenheid, den persoon en het werk van Christus, ja op heel de dogmatiek Het is toch eene gahsch verkeerde voorstelling, alsof de mannen van het Réveil in de hoofdartikelen van het Christelijk geloof volkomen overeenstemden, en eerst in enkele ondergeschikte artikelen verschilden. Zoo mechanisch hangen de artikelen des geloofs niet saam Zij zijn geen korrelen droog zand, maar vormen een organisch geheel Wijziging van het eene heeft ook wijziging van het andere ten gevolge De belijdenis van de Twaalf Artikelen is, schoon in woorden overeenstemmend, zakelijk in de Roomsche kerk eene andere dan in de Protestantsche, in de Gereformeerde kerk eene andere dan in de Luthersche enz.

En daarom ten derde ook, voor een wederom innemen van het standpunt, waarop Groen zich plaatste, bestaat er thans geen gelegenheid meer. Ja, hoezeer de Gereformeerden van den tegenwoor digen tijd, inzonderheid de zonen der Scheiding van 1843, altijd met groote dankbaarheid gedenken zullen het kloekmoedig optreden van Groen voor de rechten der kerk en der belijdenis voor de rechten ook van hen, cie, om bij de kerk te blijven, van het Hervormd Genootschap zich scheidden — zij blijven het betreuren, dat de mannen v? .n het Réveil, en onder hen ook Groen, de diepingrijpende kerkelijke quaestie steeds van de baan hebben geschoven.

Deze werd hun wel onder de oogen gebracht Het groote belang van dit vraagstuk werd wel door hen gevoeld Soms moesten zij er wel iets van zeggen. Maar zij hebben toch dit vraagstuk niet aangedurfd. Vóór alles moesten de broederen vereenigd blijven. De Christelijke parlij moest in stand gehouden worden En daarom werd de schoolstrijd op den voorgrond gesteld. Dat was het middelpunt, waarom alle geloovigen zich scharen konden

Met welk gevolg, is bekend

Alleen de mannen der Scheiding bewandelden een anderen weg

Zij reformeerden eerst de kerk en gingen toen over tot het stichten van scholen, voor lager en ook voor hooger onderwijs

Zij wandelden daarbij in het voetspoor der Hervormers, die dezelfde methode gevolgd hadden En de geschiedenis heeft hun doen gerechtvaardigd Althacs kan hierover in de Gereformeerde kerken geen twijfel bestaan.

Groen’s pertinente verklaring .• Sfahl was Lutheraan, ik ben Calvinist, accentueerde Groen's positie scherper, dan de aanvang van deze opmerkingen te onderstellen geeft.

Toch moet in hoofdzaak met het hier gezegde worden ingestemd.

De formule: „de hoofdwaarheden der Hervorming", hoe goed ook bedoeld, en hoe be grijpelijk ook in Engeland, waar de gang der Reformatie een geheel andere dan ten onzent was, kon hier slechts voor een tijd dienen.

Zoodra het nationale historische element zijn kracht herwon, kon men bij deze altoos oppervlakkige formule niet staan blijven.

De antithese waaruit de Hervorming hier te lande opkwam, was een veel diepere geweest.

Eerst door de belijdenis der uitverkiezing had men zijn onmiddellijke zielsgemeenschap met het Eeuw'ge Wezen tot in den wortel zelf van zijn oorsprong teruggevonden.

Daarom gold de uitverkiezing hier te lande steeds als het cor Ecclesiae, het eigenlijke hart der kerk.

Hoe kon dan wat cor Ecclesiae was, gerangschikt worden buiten de „hoofdwaarheden" ?

En toch, dat deed men.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen