Leestafel.

DR. V. HEPP, DE WAARDE VAN HET DOGMA. Uitgave van J. H. Kok Kampen.

Deze S urtie hetft een onderdak gevonden in Afl. 6 en 7 van de Brochurenreeks SCHILD EN PIJL.

DR. HEPP, predikant te Watergraafsmeer, die, zoo door zijn disst-rtade HET TESTITMONXUM SPIRITU-SANCTI als zijn latere geschnfieu eu ik dei.k daarbij vooial aan zijn ANTICHRIST, zich niet alleen theologisch, maar ook «ijsgeerig geschoold toonde, doet dat ook in deze Studie.

In dezen tijd nu, > hct dogma het zoo zwaar te verantwoorden hceftt, de leuze > ondogmatiscb Chnsiendomc opgeld doct, zich te beziiinen cp de waarde van het dogma en htt resultaat dier bezinning, m 'n gcschiift vastgelegd, te publtceeren, is zeker geen oveibodig werk. Vooral niet wanneer dit gedaan worde door wie er, als deze Schiijver, alleszins bevoegd tce is. Het is mij dan ook een bij'.onder genoegen op deze prestatie van Dr. Htpp hier de aandacht te vestigen. En dat ójk, wijl ik daardoor hoop mede te werketi, dat veltn, die zonder er precies achter te wezen, voor «ondogmatisch Cbrisiendom», > onbewusi Christendom» eu, wam dit hoort er ook nog bij, »chrisiendom boven geloofsverdeeldheid», zijn, — zich de niet al tt grooie moeite zullen getroosten deze brochure eens te lezen.

Alvorens HHPP met zijn lezers van wal steekt, maakt hij de zektr niet onjuiste opmerkint!, «nat wij in een tijd leven, die meer naar de waarde, dan naar het wezen der dingtn vraagt». ÜCM opmerking biedt h=m gelegenheid zijn onderwerp te beperken en in die beperking toont zich de meester.

De vraag: welke is de beteekenis van het dogma voor het Levend wordt teisiond naai vüien gt-bracht. O-er tiir beantwoording gaal het, al zullen dan ook die over wezen, oorsprong en ontwikkelintj; van het dogma niet geheel onaangeroerd blijven. Maar de beperking wordi nog enger. Het gaat niet over het dogma übeihaupt, maar over het kerkelijk dogma en ook meer niet over bijzondere, kerkelijke dogma's, maar over wat in de species: kerkelijke dogma's, het aan alle gemeene is, alzoo over het «inbegrip» van alle zoodanige dogma’s.

Is «waarde» al wat in onze behoeften voorziet, hetzij stiff lijke, hetzij geestelijke en «waardeering» het schatten dier waarde of waardebepahng, — van wal stekend met zijn lezers, vraagt DR. HEPP nu eerst hun aandacht voor de bedecdaagsche en toekomstige dogmawaardeering en ook wat voor betere dogmawaardeericg eerste voorwaarde is.

HEPP, dien het niet aan combinatie-gave ontbreekt, schrijft hier, dat «sedert meer dan een eeuw de valuta van het dogma aan sterke schommeling onderhevig is», en hij toont dii dan nader aan uit de geschiedenis zoo der Wijsbegeerte als der Theologie in de zooeven genoemde periode. Gevolg Man het «soms plotseling onrustwekkend dalen en daarna weer langzameihand oploopen van den koers is de al scherper tegenstelling tusschen dogmatisch en anti-dogmatisch, die in de uaaste toekomst al meer te verwachten is". Onze auteur ziet dit echter niet al te donker in. «Ook het kerkelijk dogma zal in breeder kring waardeering vinden» Maar dan dient voldaan te worden aan één beding, en hier komt hij nu tot wat hij «eerste voorwaarde voor betere dogma-waardeering» noemt. Dit beding dan, is juiste en voor allen geldende begripsbepaling van «dogma». Van de begripsverwarring daaromtrent wordt eerst een en ander vermeld, waarbij KANT, «wel een denk-maar geen taaigenie», een zeker niet onverdiende veeg uit de pan krijgt, wegens zijn gebruik van het woord «dogmatisch». Daarna wordt aangetoond dat het woord dogma, in kerkelijken zin, > nooit andeis verstaan werd dan als een geloofsstellitig, door de kerk of een kerkengroep als ongetwijfeld beleden». Op het einde der brochure vind ik een wel met deze met gelijkluidende, maar toch, wat den inhoud betrefi, overeenkomstige logische fixeeriog van het begrip dogma: > Het is de geloovige bezinning over de Schriftopenbanng, door de kerk geformuleerd en met gezag voorgedragen». Met deze laatste is de eerste definitie, door nader bezinning, aangevuld.

Die nadere bezinning komt al terstond ter sprake in het eerste van de vier onderwerpen welke de schrijver alsnu aan de orde stelt: het dogma en de rehgieuse bezinning \ het dogma en de geloofsgemeenschap; het dogma en het historisch leven \ het dogma eu bet kerkelijk leven.

Bij de behandeling vooral van het eerste maar ook van de drie laatste onderwerpen toont Da. HEPP zich als vertrouwd met de nieu«vere kenleer. Hij spreekt bij het eerste over > iutuïae< of het onmiddellijk schouwende deuken eu over het napemzende denken ot de ir fl xie». In verband luct het eerste brengt hij BERGSON te sprake. Bij het ontvangen van de Schnf.openbaring is het geloofsbewustzijn zoowel receptief als actief. De kracht welke er van de waarheid dier openbaring op uitgaat, zet eerst het intuïtieve, maar daarna ook het lefl xieve denken m beweging en jiet dogma is aan resultaat van de tefl.x.e of de »bezinning«.

Maar het dogma voldoet niet slechts aan een denk-, noch ook aan een gemeenschaps\ii\i.o^i\.& van den Caristen. Aan behoefde ouk aan gemeenschap m; t het geloovig voorgeslacht. Eu eindelijk treedt htt — en ook hicnn past het zich aan bij de behoeften van den christen — op met gezag.

In zes volgende hoofdstukken wordt de waardebepaling van het dogma nog meer gepraeciseerd. Tegenover de volstrekte waarde, oie de Schriftopenbaring voor ons. Christenen heeft, kan aan het dogma niet dan betrekkelijke waarde worden toegekend. Maar deze relativiteit raag ons niet sceptisch tegenover het dogma doen staan. Uet dogma tocti is > een kostelijke waarheidsinhoud in aarden vat». > Het heef dien geput uu de bron: de Goddelijke Openbaring, die eeuwig zeker is; met als middel het door den Geest verlichte verstand; niet als hei private werk van één persoon, maar door cc operatie van een gansche keik j en dan nog wel onder bijzonder toezicht van den Geest der Waarheid». Als zoodanig hcefi het dan ook met slechts waadde tegenover wat de kerk ontkent, maar ook voor wat de kerk bevestigt. Verder, wijl het dogma is gegroeid, is het ook voor ontwikkeling vatbaar. Haar te bevorderen behoort wel tot de bevoegdheid der plaatselijke kerken, > doch het zou van zelfoverschatting getuigen, indien zij ook op elkanders oordeel geen prijs stelden". Uit de vatbaarheid voor ontwikkeling volgt, dat er een zoowel vast als vloeiend element bij het dogma is te onderscheiden en deze onderscheiding kan dan bewaren voor, wat hier ten slotte besproken wordt, eenzijdige waardebepaling van het dogma of: dogmatisme en anti-dogmatisme.

Op het einde zijner Studie toont DR. HEPP de waarde van het dogma aan voor de prediking en den eeredienst, het gemeentelijk leven en de geloofservaring, voor theologie en wetenschap in het algemeen, voor levens-en wereldbeschouwing.

Deze zoo bezonken S udie waarbij, naar ook uit de AANTEEKENINGEN blijkt, een uitgebreide litteratuur is geraadpleegd, zou ik een «tijdwoord" willen noemen. Zij kau dienst doen, om scheeve raeeningen omtrent het dogma recUt te zetten, maar ook dienst doen bij wat door de Gerelale Syuode onzer Kerken dit jaar in betrekkingen tot den uitbouw der Bdijdenis is besloten.

Eu hiermede leg ik mijn pen als LEESTAFELschiijver van DE HERAUT neer. Ik doe dit om tijd te kiiji< en voor het bewerken van eea boek over ETHIEK met de bede, dat God mij de uitvoering van dit voornemen wil gunnen.

H.H. Uitgevers zullen dus goed doen hun pubiicat ëa ter bespreking in de HERAUT voortaan te zenden öfaan het Bareelvan UESTANDAABD óf aan mijn opvolger als LBESTAFEL-schrijver in DE HERAUT, DR. J. C. DE Moon, P. C. Hoofdstraat 111, te Amsterdam.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen