De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 1]) - pagina 47

VOORTGEZETTE

SAMENWERKING

van Jonkman, liet hij in maart 1883, dus nog voor diens aankomst, aan Lion Cachet weten 'niet ondankbaar [te willen] zijn jegens modernen in Holland want tijdens onze worstelstrijd hebben zij ons ook trouw bijgestaan'." 6 Maar dankbaarheid was niet de enige reden voor Kruger: Ik beschouw dat Hollanders ons stamverwanten zijn, aan ons verbonden door taal en bloed, [dus] moet modernisme ons niet schijden in het politiek, hoe spijtlijk ook wij in hoofdzaak omtrent Godsdienst gescheiden zijn, en ik gevoel mij niet gerechtigd om over iemands geweten te gebieden [...] wij moeten elkander ondersteunen, zij uit Holland en wij van hier, zamen werkende als stamverwanten.

Wat Kruger hier verwoordde, was een opvatting die in de relatie tussen Nederland en Zuid-Afrika minstens een eeuw lang als een soort grondregel gegolden heeft en 'de plichten van de stamverwantschap' heette: elkaar steunen, zonder partij in eikaars interne partijschappen te worden. Een houding, die de onderlinge verschillen en de autonomie van beide volkeren erkent; geen propaganda om de ander naar eigen beeld proberen te hervormen, ook niet door partij te zijn in interne partijschappen. Deze grondregel kon gebruikt worden, om elkaar vooral niet te bevragen en elke kritische dialoog te ontwijken. Het is niet onmogelijk, dat Krugers schrijven indirect ook een verdediging was tegen de kritiek op het ontslag van zijn staatsprocureur, de vrijzinnige Nederlander dr. E. J. P. Jorissen, die in liberaal Nederland zeer slecht was gevallen. 117 Krugers brief wijst ook, onbedoeld en onbewust, op een fundamenteel aspect van de stamverwantschapsidee: het gebruikt gemeenschappelijke termen die in ieders eigen context verschillende betekenis, gebruik en appreciatie hebben. Want in de brief aan Lion Cachet herkent men immers gemakkelijk dezelfde Kruger die in het twistende, religieus en politiek verdeelde Transvaal immer de samenwerking en eenheid benadrukte, en wel op grond van de gegeven gemeenschappelijke nationaliteit." 8 De natie en natiebouw waren de achtergronden van zijn woorden over eenheid en samenwerking in stamverwantschap. Bezien tegen die achtergronden kan men moeilijk vergen, dat hij wél geheel recht kon doen aan de diepste oorzaken van de partijschappen in Nederland.Temeer, daar ook in Nederland eenheid en samenwerking, de 'grondtoon van de natie', het 'Ne-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen