Logos en ratio : beider verhouding in de geschiedenis der Westersche kentheorie - pagina 60

59 men slechts technisch gebruik en wetenschap der energie onderscheidt. In dit aIles verdedigt Ri c k e r t meeningen, voor welke in de Marburger school al evenmin plaats is als voor de fundeering der natuurwetenschap en door haar van het "Sein" in het "Sollen", waarin wel het scherpst het verschil in uitgangspunt der beide N eo-Kantiaansche scholen zich openbaart: het logische schema is nI. voor Ri c k e r t vanhuis uit niet aIleen vorm, maar ook norm, dus naar zijn opvatting: eisch. Als belangrijke trek van overeenkomst tusschen deze twee mag echter nog gereleveerd de schepping der zedewet, - bij Ri c k e r t van de normen - door den mensch. Want al dat spreken over de heteronomie der waarden beteekent aIlerminst een breuk met het humanisme: slechts komt het individualistisch standpunt er des te beter door uit: het individu ontmoet de norm, opgevat als nomos, als het andere, maar dat sluit niet in, dat ze uit een niet-menschelijken. grond zou opschieten: de waarden staan als sociale normen boven de individueele, maar de wijsgeer heeft ook de eerste te "begründen" in het " reine Ich", da t door de verwarring van " weten van" met "weten, dat" blijkens een der laatste publicaties van Ri c k e r t, hoewel de kern der persoon 1 35) geheeten, toch als b,ewust van veel, o.a. van de beg ripsvorming, nimmer zelf onder een begrip kan vallen 136 ). Zoo spreekt bij Ri c k e r t het vorm-inhoud schema opgevat als verbinding van actieve constructie met het onmiddellijk-gegevene het laatste woord: dat het subject het logische schouwt op zi chzelf, dus afgezien van den rol dien het als organ on speelt, wordt niet eens als mogelijke oplossing gezien: schouwen is nu eenmaal hetzelfde als aansch ouwen. Naast deze stelling komt als. tweede praemisse het bekende adagium van Kan t "Anschauungen oh ne Begriffe oder Inhalte oh ne Formen sind "blind"" en de conclusie is formeel juist: "Man kann durch bloszes Schauen noch nichts theoretisch "sehen", das heiszt: nichts erkennen" 137). Dus vergt ook Ri c k er t 'n beg rip ' van het begrip, 't gevolg van de poging 'n probleem op te lossen vóór het zuiver · is gesteld. "Kennen is denkend vormen van het aanschouwde" . Deze stelling vonden we zoowel bij Co hen als bij Ri c k er t. Biedt H u s ser I soms iets anders? Met opzet stel ik de vraag juist zoo, wijl deze denker te veel onderscheidingen heeft ingevoerd dan dat het mogeiijk zou zijn hem hier ook maar eenigszins voldoende te bespreken. Trachten we hen ter beantwoording van deze vraag historisch te benaderen door te letten op z' n leermeesters. Dan komt allereerst in aanmerking B ren t a n o. Deze is antiKantiaansch georiënteerd aan Des c art es en Lei b n i z 138 ): het is de wijsbegeerte te doen om evidentie; onmiddellijk evident zijn de mathematische oordeel en, wijl ze, hoewel de wiskundige begrippen aan ervaring in afwijking van A ris tot e les herleid wordt tot waarschijnlijkheidszijn ontleend, anders dan die der physica niet steunen op inductie, die berekening 139). Zoo knoopt hij weer aan bij de oude onderscheiding

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen