Jaarboek 1928 - pagina 30

37

humanistische kamp zelve plaats grijpt, begint opnieuw de synthesegedaohte veld te winnen, welke als meest openliggend domein voor haar werfkracht, de wetenschap kiest. In deze moderne synthese-gedachte schuilt volgens Spr. een gevaar, dat veel grooter is dan de oude geest van openlijke vijandschap, hoezeer wijl op zichzelve natuurlijk dankbaar zijn voor blijken van waardeering van onzen geestesarbeid van de zijde van hen, die principieel tegen ons over staan. De nieuwe synthese-gedachte dreigt alle grenzen +e verflauwen tusschen grondslagen en uitgangspunten die in wezen niet te verzoenen wn. Om dit nader aan te toonen, wijst Spr. op 't karakter der moderne humanistische wetenschapscbbeschouwing, welke zich slechts door accentverlegging van de wetenschapsbeschouwing der vorige eeuw onderscheidt. In den eisch van de absolute neutraliteit der wetenschap is het humanisme geen voetbreed teruggeweken, veeleer heeft het.dezen eisch met behulp van een modern kennistheoretisch apparaat in nog veel scherper vorm gesteld. Doch het domein der wetenschap is aanzienlijk ingeperkt, om ruim baan te maken voor de eischen van -het humanistisch persoonlijkheidsideaal, dat ook de wetenschap niet langer als meesteres erkennen wil, maar in absolute souvereiniteit zijn stellingkeuze in bet rijk der waarden wil bepalen. Uiterst sterk is deze in wezen specifiek humanistische gedachtengang geaccentueerd in den schier fanatieken strijd van Max Weber tegen de waardeeringsoordeelen in de wetenschap. Prof. W i l b r a n d t toonde in een zeer belangwekkende studie aan hoe die wetenschapsbeschouwing in een personalistische levens- en wereldbeschouwing gegrond was en dus in dien zin verre van „neutraal" kan heeten. Inderdaad is van neutraliteit der moderne wetenschapsbeschouwing geen sprake. Veeleer is ze gegrond in en levens- en wereldbeschouwing van geprononceerd humanistisch stempel. De wetsidee dezer levens- en wereldheschouwing teekent ook haar wetensohapsideaal, dat in de souvereiniteit der menschelijke rede gegrond is en deze souvereiniteit tracht door te voeren in het continuïteitsprinciep, de overschrijding van de souvereine wetsgrenzen ten behoeve van een ononderbroken heerschappij- van het denken in het kennissysteem. Achter dit wetenschapsideaal werkt als verborgen drijfkracht het liumanistisoh persoonlijkheidsideaal. Dit was ook de wortel der wetenschapsbeschouwing in de eeuw der verlichting, 't Verschil is alleen, dat het modern humanisme zijn persoonlijksideaal niet langer door zijn wetensohapsideaal laat overheersohen, maar de grenzen der wetenschap wat nauwer trekt om de baan vrij te maken voor de volledige zelfontplooiing der persoonlijkheid.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen