Jaarboek 1961-1962 - pagina 117

overdrachtsrede

als men laboratoria met slagschepen gelijk gaat stellen,i) als een land zijn weerbaarheid verhoogt en uit dien hoofde zijn universitaire instellingen verbetert, als dientengevolge in een merkwaardige vereniging de staatsraison en de wetten voor het bedrijfsleven geldend over de academie wordt uitgebreid, past een onverbiddelijk neen. Nationalisering en militairisering der wetenschap met daarmee gepaarde economisering zijn uit den boze. Dat de universiteit zich aan de zijde van recht en vrijheid moet plaatsen is met het bovenstaande niet in strijd. Dat zij zich niet los mag verklaren van de noden der omgeving waarbinnen zij leeft en werkt, evenmin. Maar zij verricht een eigenaardige, een vrije, een niet gebonden dienst. De teugels welke men haar aanlegt moge niet korter gehouden dan strikt noodzakelijk is. De bewegingsruimte van de geest moet zo weinig mogelijk worden ingeperkt. In een democratisch land worden zij op de katheder geroepen, die dit wetenschappelijk verdienen en slechts ter noodzakelijke zelfbescherming, v/aartoe de staat altijd gerechtigd is en die in zijn wezen besloten ligt, mogen bijzondere maatregelen in bescheiden omvang worden getroffen.2) Daarbij kunnen afschuwelijke situaties — men neme de beveiliging van atoomgeheimen •— zich voordoen. De tegenwerping dat beginsel-universiteiten dus niet democratisch zijn kan gemakkelijk weerlegd worden. De binding is hier vrijwillig en de weg naar openbare universiteiten staat in Nederland open. Aan een andere, niet rechtstreeks statelijke, maar vooral maatschappelijke aandrang toe te geven is even verkeerd. Het moge verleidelijk wezen om, waar universiteiten voorheen goede medici, notarissen en staatsdienaren afleverden, thans perfecte leraars, bedrijfsleiders, electro-ingenieurs aan de universiteiten en hogescholen op te kweken. Ik verwerp deze volstrekte gerichtheid op de praktische behoeften. Dat men daartoe afzonderlijke instituten schept, dat men gelegenheid biedt tot het

^) Eric Ashby: Technology and the Academies noemt zulk een uitspraak 89^) Vergelijk het oordeel van de National Academy of Science in Amerika, aangehaald door K. Price: Universitat und Moderne Gesellschaft 46.

109

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen